‘Salaam aleikum, beste kijker’

In tegenstelling tot Nederland en Frankrijk heeft de moslimgemeenschap in België nooit een eigen uitzending gehad op de openbare omroep. Nochtans maakt het mediadecreet over uitzendingen door derden het mogelijk voor levensbeschouwelijke en sociaal-economische verenigingen om programma’s op radio en tv brengen.

In 2005 had het Vlaamse ministerie van Cultuur al eens een oproep naar “derden” gelanceerd. Maar toen liet het Executief van de Moslims van België (EMB) –het hoofd van de islamitische eredienst– de kans laten liggen. ‘Ditmaal is het anders’, zegt woordvoerder Mohamed Achaïbi. ‘De moslims willen al heel lang een eigen uitzending en wij als Moslimexecutieve willen die kans zeker grijpen’.

Dat de uitdaging groot is, weten de verantwoordelijken bij de Moslimexecutieve maar al te goed. Cruciale keuzes moeten gemaakt worden. Wat is de opdracht van zo’n uitzending en wat is het doelpubliek? Gaat men de theologische toer op of wil men vooral aan beeldvorming werken en een brug slaan naar de rest van de samenleving? Achaïbi maakt zich geen illusies: ‘Ze kijken met een vergrootglas naar ons.’ Veel speelruimte zal de Executieve overigens niet hebben. Ze schat dat het op een heel jaar tijd hooguit gaat om acht tot tien uur zendtijd voor tv en evenveel voor de radio. Niet te vergelijken dus met de situatie in onze buurlanden, waar uitzendingen van islamitische omroepen wekelijks op de buis te zien zijn. En evenmin te vergelijken met andere erediensten. Abaïchi: ‘Die hebben een eigen agenda en zijn vrij in de invulling van hun opdracht. Ze kunnen bovendien op een sterk netwerk rekenen. Wij van onze kant moeten bij de invulling van de uitzendingen rekening houden met de huidige omstandigheden en de polarisatie rond de islam.’ Is de Moslimexecutieve bang van de opdracht? ‘Neen,’ zegt Abaïchi, ‘maar wel bezorgd, omdat we op een aantal terreinen niet zo sterk zijn.’ De Moslimexecutieve staat niet bepaald bekend om haar optimale werking. ‘Onze middelen zijn schaars en de opdrachten gigantisch’, zegt Achaïbi. ‘Wij hebben in totaal zes medewerkers voor de twee taalgemeenschappen van het land. Voor de rest zijn we allemaal vrijwilligers. Zelfs ons vervoer moeten we zelf betalen.’

Haat-liefderelatie

Het feit dat de islam geen hiërarchie kent, maakt de besluitvorming binnen de Executieve moeilijk. Omwille van de grote diversiteit binnen de moslimgemeenschap moet over alles een consensus gevonden worden –om over de persoonlijke ambities van sommige individuen nog maar te zwijgen. Onbegonnen werk dus.

De Moslimexecutieve staat niet bepaald bekend om haar optimale werking.

Niet onbelangrijk is dat de Executieve een federaal orgaan is. Ze streeft ernaar in beide taalgemeenschappen dezelfde initiatieven te nemen. Maar dat lukt niet altijd. Dat blijkt nog maar eens in dit dossier. De Franstalige gemeenschap kent geen uitzendingen door derden. Al kan de Executieve wel een voorstel doen voor een islamitische uitzending op de RTBF door een aanvraag in te dienen bij Fadela Laanan, minister van Cultuur van de Franse gemeenschap. ‘Zijn we mee bezig’, zegt Semsettin Ugurlu, de voorzitter van de Executieve. Maar de middelen moeten van elders komen. Voor de Nederlandstalige collega’s betekent dat extra werk. ‘Niet het minst door de talloze teksten en verslagen die we moeten vertalen’, zucht Achaïbi.

Moslims en media. Dat het om een haat-liefderelatie gaat, is zacht uitgedrukt. De interesse voor de islam is de laatste jaren wel toegenomen. Maar zo succesvol Jan Leyers’ programma De weg naar Mekka was, zo groot is de gevoeligheid rond uitzendingen die gemaakt zouden worden door een instelling als de Executieve. Dat wordt duidelijk in de reacties op het hele initiatief, niet in het minst vanuit sommige politieke partijen. Jurgen Verstrepen van Lijst Dedecker bijvoorbeeld heeft op zijn blog al verwezen naar de mogelijke islamitische uitzending en gebruikt haar als bijkomend argument om komaf te maken met de hele regeling voor uitzendingen door derden.

Al dan niet moslim

De bemoeienis van de overheid is niet altijd zichtbaar, maar is toch aanwezig. Het idee om een soort adviesraad van deskundigen met een islamitische achtergrond samen te stellen om het geheel mee te begeleiden, lijkt geen slecht initiatief. Het kwam er op vraag van het kabinet van Vlaams minister van Media Ingrid Lieten, zo wordt gefluisterd. ‘Het idee is van ons én van het kabinet’, reageert Achaïbi.

Wat ook de rol van de adviesraad is, de Executieve wil niets aan het toeval overlaten. De buurlanden vormen de inspiratiebron. Achaïbi: ‘Het zal iets worden tussen de islamitische uitzendingen in Nederland –waarin veel aandacht gaat naar jongeren– en de uitzendingen op de Franse Antenne 2 –waarin de nadruk vooral ligt op cultuur en thema’s als de islamitische architectuur aan bod komen.’ De belangrijkste momenten in de islamitische kalender zouden daarbij als kapstok dienen om religieuze maar ook niet-religieuze maatschappelijke thema’s te behandelen. En er zal gewerkt worden met professionals, al dan niet moslim. Volgens de Moslimexecutieve verliepen de eerste gesprekken met een productiehuis alvast positief.

Kathleen De Ridder, die binnen het Minderhedenforum het hele dossier opvolgt, neemt een afwachtende houding aan. De Ridder: ‘Een uitzending door de Executieve is een recht, maar men moet beseffen dat het dossier goed opgesteld moet worden. Het is nog niet goedgekeurd. Nieuw is dat ook de VRT zelf haar fiat moet geven. De openbare omroep zal mee bepalen of het programma gemaakt en uitgezonden kan worden.’

Het antwoord van het kabinet van minister Lieten wordt eind 2010 verwacht.