Salvadoraanse oorlogsinvaliden voelen zich in de steek gelaten

Juan Carlos Merino is nu 48. Tijdens de burgeroorlog in El Salvador vocht hij jaren als guerrillastrijder voor het linkse Farabundo Martí Nationaal Bevrijdingsfront (FMLN). In 1987 raakte hij zwaargewond bij gevechten met rechtse paramilitairen. Sindsdien onderging Merino drie operaties aan zijn ruggengraat.

Vandaag droomt Merino er nog altijd van ooit weer te kunnen lopen. Ondertussen trekt hij aardig zijn plan. Hij rijdt zelfs paard, om de gewassen op zijn velden te kunnen inspecteren. Dat is nodig, want geen oogst betekent geen inkomen. De steun die hij krijgt van het Fonds voor de Bescherming van Oorlogsinvaliden voldoet niet aan zijn verwachtingen.

Dat fonds werd in 1993 opgericht, een jaar na het einde van de burgeroorlog tussen het leger en zijn rechtse paramilitaire bondgenoten en de linkse oppositie. Het conflict woedde van 1980 tot 1992 en maakte 75.000 doden en 40.000 oorlogsinvaliden. In 1993 kwam er ook een wet die oorlogsinvaliden rechten en voordelen gaf.

In de beginjaren leverde het bijstandsfonds hulp aan goed 30.000 mensen, ex-strijders en hun families. Vandaag kunnen nog slechts 14.000 mensen van die hulp profiteren. De wet zegt nochtans dat het de taak is van de overheid om alle oorlogsinvaliden economische compensatie te bieden, om zo hun reïntegratie in de maatschappij te vergemakkelijken.

Die economische compensatie bestaat uit pensioenen “voor het leven”, die variëren van 45 tot 120 euro per maand, afhankelijk van hoe erg de handicap is.
Volgens Olga Serrano, voorzitster van de Vereniging van Oorlogsgewonden van El Salvador (ALGES), heeft de overheid de wet van 1993 al verschillende keren aangepast, waardoor het oorspronkelijke akkoord is uitgehold en de rechten van duizenden voormalige soldaten en oorlogsinvaliden geschonden zijn.

Zo heeft de overheid “de pensioenen van 6.000 oorlogsinvaliden verminderd en de uitkeringen van 3.000 andere oorlogsslachtoffers helemaal geschrapt”, zegt de ALGES.

Duizenden oorlogsinvaliden komen al enkele maanden lang geregeld de straat op om er bij de overheid voor te ijveren dat hun rechten in ere worden hersteld. In juli was er nog een ongewoon protest, waarbij 300 demonstranten alleen in hun ondergoed door de straten van de hoofdstad opstapten. “Ooit waren we helden. Wij hebben gevochten om de rijken te verdedigen. Maar nu worden we behandeld als misdadigers”, schreeuwden ze.

De oorlogsinvaliden vragen een uitgebreide gezondheidszorg, ook voor hun kinderen, alsook een tweejaarlijkse verhoging van de pensioenen met vijftien procent. De voorzitster van het Fonds voor de Bescherming van Oorlogsinvaliden, Nora Elizabeth Centeno, erkent dat de voormalige strijders en hun families meer steun moeten krijgen in de vorm van pensioenen, medische zorg en een beroepsopleiding “zodat ze zich weer nuttig kunnen voelen en maken in de maatschappij, voor zichzelf en hun families.”

Toch houdt Centeno voet bij stuk dat de noden van de oorlogsinvaliden „gedekt worden”. Het probleem is alleen dat “de handicap vaak meer psychologisch dan fysiek is”, zegt ze nog.