Sans-papiers opnieuw leren dromen

Veel hulpverleners hebben het gevoel toch niets te kunnen veranderen aan het onzeker verblijfsstatuut van de sans-papiers. Organisaties die dat wel doen, rijden zich vaak vast door zich –net als de mensen zonder papieren zelf– te focussen op het verkrijgen van een wettig verblijf. Een aantal organisaties wil verder gaan en tracht een integrale hulpverlening uit te werken. Die steunt niet alleen op het garanderen van grondrechten zoals huisvesting en medische zorg maar ook op empowerment en toekomstoriëntering.

Eén van de organisaties die al ver staan in die toekomstgerichte aanpak is het Antwerpse minderhedencentrum de8. Iedere maand richt het een vierdaagse cursus in voor sans-papiers. Ze krijgen niet enkel praktische informatie over hun rechten en de werking van het Belgische systeem, maar leren er ook opnieuw dromen over hun toekomst. ‘Wie geen papieren heeft, wordt zodanig opgeslorpt door dagelijkse problemen dat men het grote plaatje niet meer ziet. Velen zijn zodanig gefixeerd op die papieren dat hun leven in wachtstand staat’, vertelt Maria Arredondo, die de cursus begeleidt. ‘Hun dromen zijn ondergesneeuwd. De Toekomstlijn dient om die kokervisie te doorbreken. Het concept is eenvoudig. We vertrekken vanuit vragen als “Hoe oud ben je nu en hoe lang ben je al hier?”. De belangrijkste vraag is wat men nog wil doen met de tijd die nog rest.’

Dat levert zware gesprekken op. Veel sans-papiers zijn moegestreden of murw geslagen door het eindeloze wachten. Toch blijft de hoop overeind ooit aan papieren te geraken. ‘We onderschatten vaak hoe sterk de factoren zijn die mensen naar hier brengen. Daarom aanvaarden ze de moeilijkheden hier’, zegt Arredondo. ‘We bespreken in alle openheid de opties die voor hen liggen, zodat ze opnieuw een toekomstbeeld kunnen ontwikkelen. Onze cursus vervult eigenlijk een basisbehoefte om erkend te worden als een mens met een leven voor zich.’