Scharnierpunten

Hoe de natuur wraak neemt voor het broeikaseffect voor te stellen. Pearce wil op de eerste plaats aantonen dat het proces van globale opwarming, dat onherroepelijk is ingezet, voor ongekende verrassingen kan zorgen en dat het allemaal heel snel kan gaan. Dat laatste heeft vooral te maken met de zogenaamde tipping points, scharnierpunten of drempelwaarden.
Eens zo’n drempelwaarde wordt bereikt, zijn de gevolgen niet te voorspellen omdat dan ook een reeks andere processen gestimuleerd of afgebroken wordt. Zo’n scharnierpunten zijn het stilvallen van de Golfstroom, het afbreken van de ijskap van Groenland, het smelten van het arctische zee-ijs aan de Noordpool, het afbreken van de West-Antarctische ijskap, de verzadiging van de CO2-opslagcapaciteit van de aarde, het verdwijnen van de zomermoessons of het wegkappen van het Amazonewoud.
Zelfs het VN-Klimaatpanel (IPCC) houdt daar nog onvoldoende rekening mee, legt Pearce uit. ‘Het IPCC  is in het leven geroepen om een consensus te creëren over de globale opwarming. Die is er nu, het IPCC heeft zijn werk behoorlijk goed gedaan. Maar alles wat in die rapporten staat, is gecontroleerde kennis waar 90 tot 95 procent eensgezindheid over is. Waar 60 procent eensgezindheid over is, komt daar niet in.
De informatie uit het meest recente rapport is intussen alweer ingehaald door nieuwe wetenschappelijke gegevens die nog niet door alle controle-instanties gereviseerd zijn. En die tonen aan dat het allemaal veel sneller gaat. Vooral de inzichten van de glaciologen zijn verhelderend. De geschiedenis van het ijs leert ons dat klimaatwijzigingen in het verre verleden gepaard gingen met hevige temperatuursschommelingen in korte tijdspannes. Die processen heb ik in het boek willen beschrijven. In de VS kreeg dit boek de titel With speed and violence. Why scientists fear tipping points en die titel geeft precies aan waar het boek over gaat.’ 
Toch gelooft Pearce wel dat we het probleem aankunnen. ‘Het probleem ligt vooral in het rijke Westen en is de overconsumptie. 50 procent van de emissies zijn afkomstig van de 7 procent rijksten van de wereld. Terwijl de 50 procent armsten verantwoordelijk zijn voor 7 procent van de emissies. We kunnen best een comfortabel leven hebben met een veel efficiënter gebruik van grondstoffen en energie.’
Wetenschap en technologie hebben al heel wat inzichten en instrumenten aangedragen die ons op weg helpen. Wat ontbreekt, is het toepassen van al die kennis. En dat is de taak van politici en consumenten. Een kantelpunt op die weg is volgens Pearce het moment dat de transnationale bedrijven ervan overtuigd raken dat ze meer winst kunnen maken door in te zetten op vergroening van hun productiesystemen dan door milieubelastende productiesystemen te handhaven. Die bedrijven onder druk zetten is volgens Pearce de taak van de consumenten.
De Laatste Generatie. Hoe de natuur wraak neemt voor het broeikaseffect door Fred Pearce is uitgegeven door uitgeverij Jan van Arkel. 360 blzn. ISBN 978 90 6224 474 4