Senegal: de desastreuze gevolgen van 'bad governance'

Een vrij unieke gebeurtenis op het Afrikaanse continent. Wade kondigde het einde van de corruptie aan, politieke hervormingen en een open politiek. De lucht zat vol hernieuwde hoop, het volk had opnieuw vooruitzichten.
 
Tijdens de eerste jaren ondervond de modale Senegalees weinig verandering, maar Wade kreeg het nodige krediet. Hij liet zich vooral opmerken op internationale fora, als vredesbemiddelaar in Afrikaanse conflicten, als organisator van talrijke internationale symposia in Dakar en oogstte alzo heel wat bijval van de internationale gemeenschap. In het binnenland werd hij echter meer bekend als president van ‘maquettes’, verwijzend naar de maquettes van allerlei futuristische projecten die hij met de regelmaat van de klok aankondigde op de nationale televisie RTS.
 
Vorige week bezocht ik Senegal opnieuw na een afwezigheid van 3 jaar. De toestand van het land sloeg me met verstomming. De straten van Dakar waren veranderd in een slagveld, net of er pas een oorlog had gewoed.
Al lang geleden geplande wegenwerken die nu om allerlei redenen gestaakt waren, overstromingen ten gevolge van het regenseizoen (niet de minste afwatering), urenlange verkeersopstoppingen aan de in- en uitgang van de hoofdstad tot diep in de nacht (waren vroeger ook al erg maar de huidige chaos tart zelfs alle verbeelding), het autopark dat met rasse schreden is achteruitgeschreden (de regering zorgde voor een wet waardoor auto’s ouder dan 5 jaar het land niet meer in mochten).
Electriciteitscoupures teisteren het land meer dan ooit tevoren. Op vele plaatsen is zelfs de waterbevoorrading niet meer mogelijk doordat de watermaatschappij zonder electriciteit zit. Dakar is verworden tot een stort, het willekeurige gedumpte huisvuil vult alle open ruimtes op. Dakar is ziek, stinkt als nooit tevoren.
 
Maar de confrontatie met het huidige Dakar leek slechts een voorproefje. Al snel werd duidelijk dat het Senegalese volk noodlijdend is geworden. Wanhoop drijft boven bij elk gesprek. En alle vingers wijzen in de richting van het regime van Abdoulaye Wade. De held van het volk heeft het in enkele jaren tijd tot anti-held geschopt. In 6 jaar tijd heeft hij zijn regering al 26 keer aangepast. Referenties zijn niet meer nodig om een ministerpost te bemachtigen, als het hem uitkomt stelt Wade zijn voormalige loopjongens wel aan als ministers (zoals het verging met Farba Senghor, de nieuwe minister van landbouw). Corruptie tiert weer zeer welig. Van alle maquettes van de president is er niks van terecht gekomen.
 
De crisis van het platteland is enkel nog uitzichtlozer geworden, en kan op ongeveer geen enkele steun meer rekenen van het beleid. Bij de gigantische sprinkhanenplaag 2 jaar geleden waarbij talloze boeren hun oogst in enkele uren tijd volledig verloren zagen gaan, deed de regering alsof hun neus bloedde.
Nu komt de minister van landbouw (de voormalige loopjongen) op de proppen met het noodlottige plan ‘REVA’ (REtour Vers l’Agriculture), waarbij hij miljarden CFA’s wil investeren om tractoren en Europese koeien te importeren, langoustine-vijvers (!) aan te leggen in het binnenland en mensen massaal zonnebloemen te laten kweken zodat de aardnotenkweek (al lang de belangijkste nationale exportteelt) opgedoekt kan worden. Klap op de vuurpijl is zijn utopische plan om 300.000 jongeren terug te laten keren naar het binnenland om er de grond te laten bewerken. Hij wil hiervoor zelfs migranten trachten te overtuigen om terug te keren naar Senegal. In zijn compleet absurde budgettering trekt hij hiervoor welgeteld 125 Euro (!) per jongere uit.
 
En het ergste van alles is dat elke vorm van openlijk protest, waarin Wade decennialang nochtans zelf de absolute grootmeester in was, wordt onderdrukt met directe persoonlijke convocaties bij de president, systematische intimidatiebezoeken door het Departement van Criminele Investigaties (DIC), tot zelfs opsluitingen zonder aanwijsbare redenen.
 
Door deze (onverwachte) ontwikkelingen heeft de jeugd van Senegal de perspectieven die werden gecreëerd na de komst van president Wade zienderogen zien wegsmelten als sneeuw voor de zon. Het politieke bestel dat het land elke dag opnieuw verder leegzuigt, heeft het voor hen compleet verknoeid. Jongeren hebben het opgegeven, willen weg, willen eindelijk een echte toekomst uitbouwen. In Dakar, Mboro, Kayar, St Louis, Mbour, in alle dorpen en steden aan de kust worden vissers geronseld om hun pirogue (vissersboot) ter beschikking te stellen van jongeren die van een andere toekomst dromen en uit deze perspectiefloosheid willen geraken. En deze zijn massaal in aantal, alsook bereidwillige vissers.
 
In het Senegalese binnenland heerst desillusie en houdt men zijn hart vast voor een dreigende herverkiezing van Wade. Ondertussen blijft hij krediet en steun genieten van de internationale gemeenschap. Van de Franse regering oogst hij applaus en medailles omwille van zijn toonaangevende bemiddelingsrol in Noord-Afrikaanse conflicten. Hoe lang zal de internationale gemeenschap de beelden van aanspoelende jongeren nog tolereren? Hoe lang zullen wij onverantwoordelijke regeringen die aan de oorzaak liggen van zulke drama’s blijven ruggesteunen???
Koen Geurts werkte 4 jaar lang in Senegal als cooperant in een voedselzekerheidsprogramma van enkele Vlaamse NGO’s