Servië en Litouwen strijden om voorzitterschap VN

Na de ineenstorting van de Sovjet Unie in 1991, hield Oost-Europa langzaamaan op te bestaan als geografische en politieke eenheid. De meeste landen van het voormalige Oostblok, van Bulgarije en Georgië tot Slovenië en Oekraïne, zijn opgegaan in de Europese Unie (EU) of de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO).

Oost-Europa is echter een van de vijf regionale groepen binnen de VN en claimt nu het voorzitterschap van de 193 leden tellende Algemene Vergadering, het hoogste besluitvormingsorgaan van de VN. Dat voorzitterschap zou in september moeten ingaan.

Zoals bij de meeste posten bij de Verenigde Naties, rouleert het voorzitterschap tussen vijf regio’s: Azië, Afrika, Oost-Europa, Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied, West-Europa en Andere Landen (waaronder de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland).  

Twee walletjes

Veel diplomaten bij de VN stellen echter dat Oost-Europa als aparte groep geen bestaansrecht heeft bij de VN. “Deze landen horen nu bij West-Europa”, zegt een Aziatische diplomaat. “Ze bestaan bij de VN louter en alleen om posten naar zich toe te trekken.”

James Paul, directeur van Global Policy Forum in New York, zegt dat de Oost-Europese speciale status niet past binnen de veranderende politieke situatie in Europa. “Als je ervoor kiest deel uit te maken van de Europese Unie, verbind je je met de West-Europeanen om tot één Europa te komen. Dat is een positieve ontwikkeling. Maar je kunt niet van twee walletjes eten. Hoe kun je namens de Europese Unie spreken, en tegelijkertijd namens Oost-Europa?”

De twee kandidaten voor het voorzitterschap van de Algemene Vergadering zijn de Litouwse permanente vertegenwoordiger bij de VN, Dalius Cekuolis, en de Servische minister van Buitenlandse Zaken Vuk Jeremic.

Als Oost-Europa geen overeenstemming bereikt over een kandidaat, zal de Algemene Vergadering moeten stemmen, wat zelden voorkomt. Traditioneel gezien bestaat de stemming uit een goedkeuring van de kandidaat die al gesteund wordt door zijn of haar regionale groep.

Ban Ki-moon

Vijf jaar geleden, bij de verkiezing van secretaris-generaal Ban Ki-moon, probeerden de Verenigde Staten de Aziatische kandidatuur te ondermijnen door een Oost-Europese kandidaat voor de post voor te stellen.

De toenmalige Amerikaanse ambassadeur bij de VN, John Bolton, stelde dat vanuit het principe van geografische roulatie, een Oost-Europeaan de baan zou moeten krijgen. “Azië heeft al een secretaris-generaal gehad. Wanneer is Oost-Europa aan de beurt?”, zei hij in een kranteninterview.

Als de termijn van Ban Ki-moon in 2016 eindigt, is er een grote kans dat Oost-Europa de post zal claimen. Sinds de oprichting van de Verenigde Naties in 1945, ging de post van secretaris-generaal drie keer naar een Europeaan, twee keer naar een Aziaat, een keer naar een Latijns-Amerikaan en tweemaal een Afrikaan.