Servië wordt milder voor vrouwelijke moordenaars

Veel vrouwen in de gevangenis van het Servische Pozarevac zijn ook slachtoffers, en zelfs dubbel. Ze hebben jarenlang geleden onder partnergeweld, en nadat ze hun man uiteindelijk hadden vermoord, werden ze erg zwaar gestraft. Sommige vrouwen moeten vijftien jaar achter de tralies blijven.

Sinds een jaar is er in de gevangenis meer aandacht voor de omstandigheden waarin de vrouwen leefden voordat ze hun misdaad begingen. “Het begon met een plan om de leefomstandigheden voor de vrouwen te verbeteren”, zegt Vesna Nikolic Ristanovic, de directeur van SVD, een vereniging voor victimologie (de studie van slachtoffers en van slachtofferschap). “Maar toen we zagen dat een op de tien van de vrouwen hier hun man had vermoord na jaren van huiselijk geweld, besloten we meer te ondernemen.”

Trauma’s verwerken

De vrouwelijke moordenaars krijgen speciale begeleiding die hen moet toelaten makkelijker een plaats te vinden in de samenleving na hun vrijlating. Ze leren een beroep en krijgen psychologische begeleiding om hun vroegere geweldervaringen te verwerken en om te gaan met de moord die ze hebben gepleegd. “De vrouwen leven met het gecombineerde trauma van huiselijk geweld en hun misdaad. Het stigma dat ze dragen, verhoogt het risico dat ze opnieuw slachtoffers of daders worden”, zegt Ristanovic.

Huiselijk geweld is een plaag in Servië. Volgens een recent onderzoek van de SVD leed meer dan de helft van de Servische vrouwen vorig jaar onder een of andere vorm van geweld dat uitging van gezinsleden. Vorig jaar werden in Servië ook 44 vrouwen vermoord door hun partner. Omgekeerd werden het voorbije jaar zestien Servische vrouwen naar Pozarevac gestuurd omdat ze hun echtgenoot hadden omgebracht. Het ging vooral om zestigers en zeventigers die tientallen jaren van partnergeweld achter zich hadden.

Gratie of strafvermindering

Het project “Van de gevangenis naar een leven zonder geweld” probeert tegelijk  de rechters in het land meer inzicht te verschaffen in de impact van huiselijk geweld en de reacties van mishandelde vrouwen. Samen met recente hervormingen van de strafwet heeft dat inmiddels geleid tot een eerste milde straf voor een vrouw die haar gewelddadige partner om het leven bracht. De vrouw kreeg twee en een half jaar, waar vroeger straffen van vijftien jaar of meer gebruikelijk waren.

Het Helsinkicomité voor de Mensenrechten in Servië voert intussen een campagne die meer rechters ertoe wil aanzetten oog te hebben voor vroeger partnergeweld bij de beoordeling van moordzaken. Aan de campagne is een actie gekoppeld om veroordeelde vrouwen te helpen een verzoek om gratie of vervroegde vrijlating in te dienen. Dat initiatief heeft de steun van vooraanstaande vrouwelijke politici.

Een en ander zet steeds meer Servische vrouwen aan met hun problemen naar buiten te komen. Tussen januari en november vorig jaar werden in Servië meer dan 6500 gevallen van huiselijk geweld gemeld.