Servische socialisten kiezen voor de toekomst

De gesprekken tussen de Democraten van president Boris Tadic en de Socialisten van de voormalige Servische leider Slobodan Milosovic werden bepaald door de gezamenlijke wens om een pro-Europese houding aan te nemen, zegt analist Zoran Stojiljkovic. “Beide partijen hebben daar in de coalitieovereenkomst sterk de nadruk op gelegd, al lijkt de toenadering tussen de twee misschien op een politieke aardverschuiving.”
De nieuwe premier is Mirko Cvetkovic, een gematigde Democraat en econoom. Hij belooft snelle economische hervormingen, lidmaatschap van de Europese Unie (EU) en een hogere levensstandaard voor de bevolking van 7,5 miljoen mensen. Die kwesties hangen met elkaar samen en met de positie van Servië in de het internationale landschap. De internationale gemeenschap stelt medewerking van Servië aan het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag als eis voor de vervulling van de Europese ambities. Het Joegoslaviëtribunaal is opgericht om oorlogsmisdadigers te berechten.
De drie nog op vrije voeten zijnde verdachten uit de oorlog die in de jaren negentig woedde, zijn de Bosnisch-Servische leider Radovan Karadzic, zijn legercommandant Ratko Mladic en de Kroatische Serviër Goran Hadzic. Zodra de kwestie met het Joegoslaviëtribunaal is opgelost, kan Servië gemakkelijker geld krijgen uit Europese fondsen en een kandidaatsstatus krijgen in de EU. Volgens een goed geïnformeerde diplomatieke bron in Belgrado, kan die kandidaatsstatus in oktober geregeld zijn “als alles volgens plan verloopt.”

Kosovo

De Serviërs gingen in mei naar de stembus, nadat de regering van voormalig premier Vojislav Kostunica met de Democraten van Tadic was gevallen. Beide partijen liepen tegen onoverbrugbare verschillen aan. De val kwam kort nadat de zuidelijke provincie Kosovo zich onafhankelijke verklaarde van Servië. Kostunica wilde alle banden verbreken met westerse landen die Kosovo zouden erkennen.
De Democraten van Tadic wilden de banden met het Westen goed houden, met het oog op een lidmaatschap van de Europese Unie. Zij haalden bij de verkiezingen de meeste stemmen, maar konden niet zonder coalitiepartner regeren. De enige opties waren in zee te gaan met de socialisten en Hongaarse en Bosnische minderheidspartijen. Een coalitie die nogal wat weerstand opriep bij het publiek. De Democraten worden verantwoordelijk gehouden voor de val van Milosovic in 2000 en zijn uitlevering aan het Joegoslaviëtribunaal in 2001. In 2006 overleed Milosovic in detentie, terwijl zijn zaak nog liep.
Sympathisanten van Milosovic protesteerden bij de Socialisten - Milosovics partij - tegen een coalitie met de Democraten. De natuurlijke coalitiepartner van de Socialisten was volgens hen de ultranationalistische Servische Radicale Partij die als tweede uit de verkiezingen kwam en de conservatieven van de Democratische Partij van Kostunica.

Economisch herstel

“Socialistenleider Ivica Dacic heeft het slim gedaan”, zegt analist Dusan Pavlovic. “Voor zijn partij, die een moderne linkse partij wil zijn, was de werkelijke keuze die tussen het verleden en de toekomst. Hij heeft gekozen voor de toekomst. Dacic is zich er volledig van bewust dat economische ontwikkeling alleen mogelijk is in samenwerking met de EU.”
De coalitiebesprekingen tussen Democraten en Socialisten concentreerden zich op economische en sociale kwesties. Servië herstelde zich economisch slechts langzaam na de val van Milosovic. “Het zal niet gemakkelijk zijn voor Cvetkovic om zijn belofte om 200.000 nieuwe banen te scheppen, waar te maken. Maar het is goed om het woord ‘hervorming’ weer te horen”, zegt analist Dimitrije Boarov. “Zonder voortzetting van de hervormingen zal duurzame ontwikkeling voor Servië uitblijven.”
Veel mensen verwijten de regeringen van Kostunica (2004-2007 en 2007-2008) dat ze Kosovo belangrijker achtten dan de economie. De regering-Kostunica zocht ook toenadering tot Rusland, dat Servië politiek steunde in de Kosovokwestie.
Voor de nieuwe regering is Kosovo een “diplomatieke kwestie”, zei Cvetkovic tegen het parlement. Servië zal een onafhankelijk Kosovo niet erkennen, zei hij. Cvetkovic liet scherpe bewoordingen ten aanzien van Kosovo echter achterwege.