Lees later

Skopje verandert van perspectief op de nationale geschiedenis

Terwijl de wekelijkse demonstraties en stakingen in Athene de Griekse staat op de proef stellen, lijken de nationale onrust en economische malaise voorbij te gaan aan het naburige Macedonië. In schril contrast met het noodlijdende Griekenland stoomt het Balkanstaatje mee in de vaart der volkeren. Zonder al te veel nationale onrust ondergaat de hoofdstad Skopje in snel tempo een ware metamorfose. Niet gehinderd door EU-verplichtingen en in de schaduw van de crisis timmert de huidige regering van de voormalige Joegoslavische republiek aan een nieuwe nationale identiteit.

Mark Nozeman . 9 december 2012

Uitzicht op Skopje. Mark Nozeman
In 1963 werd Skopje door een zware aardbeving getroffen. De Japanse architect Kenzo Tange ontwierp een masterplan voor de wederopbouw van de stad. Hoewel het futuristische plan nooit helemaal werd uitgevoerd, bepaalt het wel voor een belangrijk deel het beeld en de infrastructuur van de Macedonische hoofdstad. Mark Nozeman
Het Postkantoor, onderdeel van het futuristische wederopbouw plan van Kenzo Tange. Van architect Janko Konstantinov. Mark Nozeman
Het Tito Museum. Mark Nozeman
Skopje centrum. Mark Nozeman
Vier postmoderne bronzen leeuwen bewaken Goce Delcev brug en de voornaamste toegangswegen. Mark Nozeman
Vier postmoderne bronzen leeuwen bewaken Goce Delcev brug en de voornaamste toegangswegen. Mark Nozeman
Het standbeeld van Gjorgija Pulevski kijkt uit over de beroemde Stenen Brug en het centrale Macedoniëplein. Mark Nozeman
Het Museum voor Archeologie, het Nationaal Archief en het Grondwettelijk Hof in aanbouw op de oever van de Vardar. Mark Nozeman
Standbeeld van de rebellenleider Karposh, voor het in aanbouw zijnde nieuwe Museum voor Archeologie. Mark Nozeman
Het Gradski Trgovski Centrum wordt slachtoffer van de stadvernieuwing en zal gesloopt worden. Mark Nozeman
Op het centrale plein staat sinds vorig jaar het 22 meter hoge standbeeld van Alexander de Grote. De enorme bronzen ‘Warrior on a Horse’ staat op een marmeren voetstuk en is gedecoreerd met acht bronzen leeuwen en soldaten. Mark Nozeman
Op het centrale plein staat sinds vorig jaar het 22 meter hoge standbeeld van Alexander de Grote. De enorme bronzen ‘Warrior on a Horse’ staat op een marmeren voetstuk en is gedecoreerd met acht bronzen leeuwen en soldaten. Mark Nozeman
Een voorbijganger bekijkt verwonderd naar de net opgeleverde witte neoklassieke triomfboog op het centrale Pelaplein. De triomfboog genaamd ‘Macedonië’ moet de strijd voor onafhankelijkheid moeten symboliseren. Mark Nozeman
Het circa 10 meter hoge monument met fontein en plein voor Koning Philip II of Macedon is opgeleverd in 2011. Mark Nozeman
Een nieuw monument tegenover het parlement herdenkt de in 2001 gedode leden van de geheime politie. Zij sneuvelden tijdens een controversieel etnisch conflict met militanten uit buurland Albanië. Mark Nozeman
Het voormalige Gradski stadium heet sinds 2008 Philip II Arena en ondergaat een metamorfose. Mark Nozeman
De meerderheid van de Roma, Turkse en Albanese gemeenschappen wonen in het de noordelijke, mindere ontwikkelde deel van de stad. Dit stadsdeel, Saraj, kent de hoogste werkeloosheidscijfers van de hele stad. Mark Nozeman
Uitzicht op Saraj. Mark Nozeman

De onlangs voor het publiek opengestelde triomfboog, die de strijd voor Macedonië’s onafhankelijkheid moet symboliseren, is de laatste aanwinst voor het controversiële historisch project ’Skopje 2014’. Het geldverslindende Skopje 2014 omvat naast stedelijke ontwikkeling ondermeer ook een nationaal museum en de constructie van nieuwe monumenten die de nationale Macedonische geschiedenis verbeelden.

Onder de centrum-rechtse regering van de populistische premier Nikola Gruevski ondergaat de stad een ware metamorfose. Op het centrale plein staat sinds vorig jaar het 22 meter hoge standbeeld van Alexander de Grote. De enorme bronzen ruiter genaamd ‘Warrior on a Horse’ kreeg inmiddels gezelschap van een merkwaardige verzameling historische iconen zoals de Byzantijnse Keizer Justinian I, Een Bulgaarse Tsaar, Moeder Theresa en veteranen van het conflict met het Albanese bevrijdingsleger (UCK) in 2001.

In een omtrek van circa anderhalve kilometer wordt op grote schaal aan de bouwprojecten gewerkt: een Constitutioneel Hof, een museum voor Archeologie, een ministerie, neoclassisitische bruggen en fonteinen. Het museum van nationale geschiedenis is onlangs tegelijk met het Holocaust Memorial opengegaan. Het verderop liggende Nationaal Theater staat nog in de steigers… Er wordt ook nog een Millenium Wheel gepland.

Kritiek

Er is forse kritiek op het project: officieel worden de totale kosten op 500 miljoen euro geschat. Bovendien is sprake van grootschalig corruptie en het witwassen van geld. Volgens critici gaat het ook om een architectonische ramp: een smakeloze mix van klassieke en eclectische neostijlen die getuigt van nationalistische motieven, propaganda en het creëren van een Macedonische identiteit.

De constructie van talloze nieuwe standbeelden van oude helden verbeelden de nationale Macedonische geschiedenis op een twiijfelachtige manier. Een goed voorbeeld is de reusachtige herrijzenis van Alexander de Grote op het centrale plein, tot frustratie van de Grieken. Het historisch verband en het toe-eigenen van Alexander de Grote is een van de grote disputen tussen de twee buurlanden. Voor Griekenland is het ontoelaatbaar dat er naast hun noordelijke provincie Macedonië ook een onafhankelijke staat met dezelfde naam bestaat. Officieel is de naam van het land dan ook former Yugoslavia Republic of Macedonia (FYROM). Het zich voortslepende conflict over de naamskwestie zet al jaren een rem op het proces van de EU-toetreding van Macedonië.

Nood aan meer MO*? Schrijf je in op onze nieuwsbrieven