Sluier weer terug in straatbeeld Sarajevo

Sarajevo verbood de sluier met het doel om “een einde te maken aan de eeuwenoude traditie van onderdrukking van de vrouw.” Maar steeds meer dochters en kleindochters van de vrouwen van toen, dragen weer hoofddoeken en sluiers.

“Een hoofddoek dragen is een keuze”, schreef Fahira Fejzic Cengic van de faculteit Politieke Wetenschappen in Sarajevo onlangs in een plaatselijk magazine. “Ik heb besloten er een te dragen en ik ben me volledig bewust van alle positieve en negatieve consequenties.” Als een vrouw de vrije keuze heeft, zegt Cengic, dan is het dragen van gezichtsbedekking geen probleem. “Het is een probleem in bepaalde landen waar vrouwen gedwongen worden om dat te doen.”

Cengic besloot traditionele islamitische kleding te gaan dragen tijdens de oorlog in het voormalige Joegoslavië, tussen 1992 en 1995. Bij dat conflict tussen Bosnische moslims, orthodoxe Serviërs en katholieke Kroaten, kwamen meer dan 100.000 mensen om. De meeste slachtoffers waren moslims van Slavische origine. De drie bevolkingsgroepen leven nu gescheiden van elkaar. De Bosnische hoofdstad Sarajevo is voor 80 procent islamitisch, en dat is in het straatbeeld steeds duidelijker te zien.

Sommige vrouwen noemen de terugkeer van de islamitische kleding een keuze. Anderen zien het als een gevolg van de oorlog begin jaren negentig. Bosnische moslims kregen na die oorlog steun uit grote islamitische landen, maar die stelden daar wel de eis tegenover dat de islamitische wetten gerespecteerd moesten worden. Islamitische hulporganisaties zorgden bijvoorbeeld voor weduwen en doen dat nog tot op de dag van vandaag.

“Mijn twee dochters en ik hebben geen andere keuze dan ons islamitisch te kleden”, zegt een 45-jarige vrouw uit Tuzla, in het noorden van Bosnië. “Mijn man is in 1995 vermoord in Srebrenica en ik bleef achter met vier kinderen, zonder inkomen en opleiding. Ik krijg financiële steun, maar daar staat tegenover dat ik me islamitisch moet gedragen. Mijn dochters gaan gratis naar een islamitische school en mijn zonen kunnen straks gratis studeren, hier of in een ander islamitisch land.”

Moslims in het zuidwesten van Servië, in Sandzak, hadden minder te maken met het oorlogsgeweld. Maar sluiers en lange gewaden dringen hier ook steeds meer door in het straatbeeld van de grootste stad, Novi Pazar. De stad telt 52.000 inwoners.

De islam maakt duidelijk en opleving door. Bosnische politici probeerden de afgelopen tijd islamitische wetgeving te introduceren, inclusief het toestaan van polygamie. De voorstellen werden verworpen door het parlement, maar dat weerhield de religieuze leider Muharem Zukorlic er niet van een tweede vrouw te nemen.

Veel inwoners van Novi Pazar zien in de opkomst van de islamitische tradities de groeiende invloed terug van het naburige Bosnië en islamitische landen. “Ze hebben een voet tussen de deur gekregen in de Balkan onder Slavische moslims”, zegt een plaatselijke textielfabrikant. “Dat kan een springplank worden om de invloed naar het westen uit te breiden. Sandzak was altijd een conservatieve regio, maar we waren geen religieuze fanatici. Nu zitten hier aanhangers van het Wahabisme, een streng-orthodoxe stroming die zijn wortels heeft in Saudi-Arabië. Veel mensen zijn bang dat de Wahabieten hier voor problemen gaan zorgen.”