Slumbewoners Freetown bouwen op levensgevaarlijke glijbaan

Freetown zit ingeklemd tussen de Atlantische Oceaan en steile heuvels. “Vijftien jaar geleden waren de heuvels nog helemaal groen”, zegt Samuel Weekes, de directeur van de afdeling bevolkingsstudies aan de Hogeschool van Fourah Bay. “Nu zijn de meeste bomen omgehakt, meestal om plaats te maken voor huizen.”

Stad zonder straten

Hier en daar kijken mooie, grote huizen vanuit de heuvels neer op het gekrioel in stad, maar de meeste bouwseltjes die op de bergflanken verschijnen, bestaan uit planken en golfplaten. Op veel plaatsen zijn geïmproviseerde terrassen aangelegd om enigszins horizontaal te kunnen bouwen. Er leiden geen straten door de nieuwe wijken, alleen steile paden die met stenen verstevigd zijn. Hier en daar moeten de bewoners echt klauteren om een hoger gelegen terras te bereiken.

Hevige regenval kan dodelijke gevolgen hebben in de wijken op de heuvels. Vorig jaar kwamen in de buurt van de universiteit twee kinderen om toen een rotsblok boven hun hut losraakte en door de muur sloeg. Iedereen weet dat er een veel grotere ramp zit aan te komen, want er wordt nog steeds bijgebouwd.

“We proberen zo te bouwen dat dergelijke ongelukken niet kunnen gebeuren”, zegt Ibrahim Conteh, een van de talloze bewoners van de heuvels rond de stad. Hij kijkt neer op het dak van zijn buur, dat drie meter lager ligt. “Maar als het hard regent, stroomt het water gewoon door onze huizen.” Conteh zegt dat hij geen weet heeft van voorschriften in verband met veilig bouwen. En volgens hem maakt niemand nieuwkomers in de stad duidelijk waar ze kunnen bouwen en waar niet.

Scheefgetrokken ontwikkeling

Volgens Weekes bestaan er wel degelijk regels over het aantal gebouwen dat op heuvels kan worden neergezet, maar worden die voorschriften niet nageleefd. Ook van de groene zones die in de heuvels zijn afgebakend, trekt niemand zich iets aan. Het stadsbestuur van Freetown zegt wel dat het de inwoners ervan bewust probeert te maken dat er op sommige plaatsen beter niet gebouwd wordt.

Weekes schrijft de snelle expansie van Freetown toe aan de hoge bevolkingsgroei en de aanhoudende plattelandsvlucht. Die hebben er samen toe geleid dat Freetown nu al meer dan een miljoen inwoners telt. Een gevolg van “scheefgetrokken ontwikkeling”, oordeelt Weekes. “Er is een enorm verschil tussen Freetown en andere steden en het platteland. “Als je de ontwikkeling op die andere plaatsen kan verbeteren, zou je een deel van de druk op Freetown wegnemen.”

Volgens Kolleh Bangura, de directeur van het Agentschap voor Natuurbescherming van het West-Afrikaanse land, speelt ook de “politisering” van de zaak een rol. Politici kunnen op de stemmen van de heuvelbewoners rekenen als ze overtredingen door de vingers zien. Anderzijds werd een ambtenaar die enkele jaren geleden illegaal gebouwde hutten liet afbreken, na korte tijd vermoord.

Experts waarschuwen dat Freetown “ernstige problemen” zal kennen als de wildgroei aanhoudt. Het gevaar van aardverschuivingen wordt steeds groter, terwijl de waterbevoorrading en de afvoer van afval en afvalwater steeds moeilijker worden.