Socialisme, geen neosocialisme…

Pijnlijk is zijn vaststelling dat de privatisering van de ASLK, oorspronkelijk doorgevoerd om de Belgische overheidsschulden in bedwang te houden, vijftien jaar later uitmonden in het Fortisdebacle met opnieuw grote overheidsschulden en -tekorten, maar wel zonder overheidsbank. En dus zonder de kansen die zo’n openbare kredietinstelling biedt om diensten te verlenen aan de samenleving.
Erik De Bruyn, kopstuk van sp-a-Rood, beschrijft in zijn Rooddruk hoe zijn partij angst heeft gekregen voor Jan met de pet. Dat gaat zeker niet op voor alle sp-a-mandatarissen maar enkele keren kregen we inderdaad de indruk dat sp-a-ers die al vele jaren diep in de bestuursmachinerieën van de partij functioneren, geleerd hebben om het volk als een soort van ongeleid projectiel te zien waarmee best de confrontatie wordt vermeden. De Bruyn vindt dat dit niet kan voor een socialistische partij.
Het meest verfrissende aan beide boeken is dat ze rustig de dogma’s van het neoliberalisme reduceren tot wat ze zijn: dogma’s. Ze aanvaarden niet dat privatisering altijd en in alle sectoren de beste resultaten oplevert. De ervaringen van de voorbije 25 jaar geven hen gelijk en het is goed dat ze dat luidop zeggen. De Bruyn somt heel concreet de sectoren op die volgens hem best in publiek bezit zijn: onderwijs, gezondheidszorg, water, energie, openbaar vervoer en post. Ook in de huisvesting, de telecom en financiële sector moet de overheid een grotere rol spelen.
Mertens is vager: hij heeft het over de sleutelsectoren van de economie. Navraag leert dat hij verder wil gaan dan De Bruyn. Zodra bedrijven zo groot zijn dat ze de markt enigszins naar hun hand kunnen zetten, moeten ze onder controle van de gemeenschap komen.
Spijtig genoeg trekken beiden weinig lessen uit de ervaringen met publieke ondernemingen. Die werken inderdaad niet per definitie slecht maar soms was dat wel het geval bijvoorbeeld omdat het bestuur te gepolitiseerd was en/of omdat die openbare bedrijven vooral gezien werden als een banenmachine voor de eigen achterban en niet als dienstverlening. Dat maakte het ook zo makkelijk om ze te privatiseren. Hun analyse zou sterker en frisser zijn indien ze die lessen beter zouden verwerken in hun visie.
Op mensenmaat door Peter Mertens is uitgegeven door Epo. 272 blzn. ISBN 978 90 6445 507 0
Rooddruk voor een nieuw socialisme door Erik De Bruyn is uitgegeven door Epo. 232 blzn. ISBN 978 90 6445 062 4