Sofia-case eindelijk voor de rechter

‘De aanklacht luidt: valsheid in geschrifte, gebruik van valse stukken, corruptie en vereniging van misdadigers.’ Opmerkelijk is dat er uiteindelijk maar twee personen op het beklaagdenbankje zitten. Gelooft het federaal parket dat zij in hun eentje de hele fraudecarroussel lieten draaien?
Vandersypt: ‘Van twee personen kunnen we het aantonen. Er waren ook Bulgaren betrokken partij, maar die kunnen we niet vervolgen. We hebben de twee belangrijksten.’ Niet in verdenking gesteld is de toenmalige ambassadeur in Sofia, Koenraad Rouvroy, die vandaag ambassadeur is in Argentinië.
De veelbesproken Sofia-zaak ging aan het rollen toen Marianne Coen, toenmalig eerste secretaris op de ambassade in Sofia, in 1997 melding maakte van de toekenning van illegale visa aan personen die ‘bekend staan om hun banden met de georganiseerde misdaad’. Johan Leman, in die tijd directeur van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding (CGKR), wierp zich op de zaak en stelde zich burgerlijke partij –het Centrum was immers bevoegd voor mensensmokkel.
Pas tien jaar later komt de Sofia-affaire eindelijk voor de rechtbank, al heeft de zaak intussen voor heel wat opschudding gezorgd. Klokkenluidster Coen werd uit haar diplomatieke functie ontheven maar diende klacht in tegen Buitenlandse Zaken en won in kortgeding. Het gerechtelijk dossier rond de visa-affaire modderde jarenlang aan en werd door maar liefst zes verschillende onderzoeksrechters behandeld. Er volgden meerdere interne onderzoeken door Buitenlandse Zaken. En de Staatsveiligheid kreeg in 2003 van het Comité I een veeg uit de pan omdat ze het netwerk achter de visazwendel niet had onderzocht.
Het proces vormt een unieke kans om in deze zaak voor eens en altijd feit en fictie van elkaar te onderscheiden. Op een Nato Expert Seminar midden november vorig jaar in Sofia wees Johan Leman op de ‘excellente contacten’ tussen de Belgische ambassade in Sofia en een ‘malafide Belgisch-Bulgaars reisagentschap, in handen van de familie van een voormalige official uit de Bulgaarse inlichtingendiensten.’
Magistraat Vandersypt: ‘Het is onmiskenbaar dat er in die tijd visazwendel was. Maar het was niet meer dan dat. Men heeft van die zaak iets willen maken dat ze absoluut niet is.’ Jozef Dewitte, de opvolger van Leman op het CGKR, en Buitenlandse Zaken wensen niet over de zaak te communiceren omdat ze nog niet juridisch is afgesloten.