Soja-import achilleshiel Chinese economie

De stormen van januari brachten ernstige schade toe aan de Chinese veestapel en hebben in grote delen van het land landbouwgewassen beschadigd. De voedselprijzen in China stegen dit jaar al met 18 procent en de index van consumptiegoederen stond in januari 2008 7,1 procent hoger dan het jaar ervoor.
De prijsstijgingen hebben te maken met de hogere graanprijzen op de internationale markt en een verandering in de Chinese eetgewoonten. De Chinezen eten steeds meer vlees, en dat heeft van het land de grootste importeur van sojabonen en plantaardige olie gemaakt. Tot 1995 was China nog een exporteur van soja, maar in 2007 importeerde het meer dan 30 miljoen ton, voornamelijk als veevoeder.
“Ik ben ervan overtuig dat het probleem met de soja de Chinese voedselveiligheid op de helling zet en zelfs de hele economie uit balans kan brengen”, zegt landbouweconoom Liu Chaoyang. “Omdat het land zo afhankelijk is geworden van soja, is China niet meer zelfvoorzienend voor 95 procent, zoals altijd het streefdoel is geweest, maar slechts voor 90 procent van zijn voedselbehoefte.”
China moet een vijfde van de wereldbevolking voeden met minder dan een zevende van ’s werelds landbouwoppervlakte. Sinds de grote hongersnoden onder Mao is voedselveiligheid een nationale obsessie. China gaf er daarom de voorkeur aan zo weinig mogelijk te importeren en ervoor te zorgen dat de oogsten elk jaar groter werden. Sinds 2004 viel de oogst altijd groter uit, om in 2007 een recordcijfer te bereiken van 500 miljoen ton graanproducten: rijst, tarwe, maïs en soja.

Apocalyptisch

De Amerikaanse milieuwetenschapper Lester Brown lanceerde in 1995 apocalyptische voorspellingen over hoe China’s groeiende voedselbehoefte de globale graanmarkten zou droogleggen en tot voedseltekorten zou leiden in ontwikkelingslanden. De Chinese import van ruwe olie heeft er bijvoorbeeld al voor gezorgd dat de olieprijs intussen gestegen is tot rond 100 dollar per vat.
“China is niet de oorzaak van de stijgende graanprijzen, maar is net een stabiliserende factor”, countert Ding Shengjun, een hoge ambtenaar bij de Overheidsadministratie voor Graan. “De trend in China is er een van jaarlijks groeiende productie, evenwicht tussen vraag en aanbod, grotere reserves en geleidelijke structurele prijsstijgingen. Dat is een schril contrast met de wereldwijde daling van de graanproductie en de reserves.”
Als je naar de voedselprijzen kijkt, lijkt er toch iets niet in de haak met de Chinese economie. Er zijn niet alleen de extreme weerfenomenen, die te maken kunnen hebben met klimaatverandering, maar er is ook het gestage verlies aan landbouwgrond door woestijnvorming en industrialisering: 5,5 procent in de voorbije tien jaar.

Heilige autarkie

Om de heilige autarkie te redden heeft Peking al de 2000 jaar oude geplogenheid afgeschaft om bij de boeren een deel van het graan op te eisen als belasting. De landbouwers krijgen nu zelfs subsidies voor granen en mestproducten. In december voerde China ook een heffing en quota in op de uitvoer van graanproducten.
“Er zijn bijna 14 jaar verstreken sinds de waarschuwing van Lester Brown, maar ik denk dat ze nog altijd geldig is”, zegt Song Yanming, een lid van de Chinese Nationale Vereniging van de Graansector. Analisten waarschuwen dat de vraag en het aanbod van rijst, tarwe en maïs elkaar voorlopig nog in evenwicht houden, maar dat de stijgende soja-import roet in het eten kan gooien. Als de Chinezen zoveel vlees blijven eten, is de verwachting dat weldra ook moet worden begonnen met de import van maïs als veevoeder.
Sommige experts stellen voor China’s enorme spaarpot van 1,5 biljoen dollar aan deviezen te gebruiken om de sojareserve op te krikken tot 50 miljoen ton, het equivalent van wat de Chinezen in één jaar consumeren. “We mogen niet toestaan dat de sojacrisis de hefboom wordt die de hele Chinese economie ontwricht”, schreef voedselanalist Wan Xiaoxi in de krant China Business News.