Somalische vluchtelingen ook in Kenia verjaagd

In de winkelcentra en markten in Eastleigh, een voornamelijk Somalische voorstad van Nairobi die ook wel Little Mogadishu genoemd wordt, is het minder druk dan gewoonlijk. Taxichauffeurs zitten zonder werk, omdat steeds meer Somaliërs Kenia verlaten.

De vluchtelingen worden naar eigen zeggen lastiggevallen door de Keniaanse politie en ten onrechte beschuldigd van een golf aanvallen die Kenia de voorbije maanden teisterde.

“De mensen zijn bang”, zegt Jayhan Mohamed, een Somalische die vier jaar geleden vluchtte voor een gedwongen huwelijk en de dagelijkse vuurgevechten in Mogadishu. “Somaliërs worden aangevallen in hun winkels en huizen. Politieagenten dringen de huizen binnen en vragen geld. Sommige mensen hebben hun juwelen moet verkopen om zich een uitweg uit het politiebureau te kopen. Veel vluchtelingen houden het voor bekeken en gaan liever terug naar een land zonder veiligheid, eerder dan hier te blijven.”

Farah Maalim, een politicus van Somalische afkomst, zegt dat Eastleigh “een bankautomaat is geworden voor politieagenten die snel geld nodig hebben.”

Terug naar Somalië

Volgens het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN (UNHCR) zitten de dertien wekelijkse vluchten tussen Nairobi en Mogadishu vol met terugkerende Somaliërs. Volgens Ibrahim Farah, een Somalische hoogleraar aan de Universiteit van Nairobi, zijn al zesduizend gezinnen vertrokken sinds de Keniaanse overheid eind vorig jaar strenger begon op te treden.

Kenia, de grootste economie van Oost-Afrika, telt officieel naar schatting een half miljoen Somalische vluchtelingen, maar hulporganisaties leggen dat aantal een pak hoger. Het grootste deel van de vluchtelingen leeft in overbevolkte kampen in Dadaab, dicht bij de Somalische grens.

Dadaab wordt geteisterd door kidnappings, granaataanvallen en aanslagen op kerken en moskeeën sinds de Keniaanse strijdkrachten in 2011 een offensief lanceerden tegen de rebellen van Al Shabaab in Somalië. Ook het leger is regelmatig het doelwit van aanslagen. De Keniaanse veiligheidsdiensten wijzen Al Shabaab met de vinger.

Uitzetting

Kenia wil de 34.000 Somalische vluchtelingen en asielzoekers in Eastleigh en andere stadsgebieden bijeenbrengen in een voetbalstadiom ten noorden van Nairobi. Van daaruit zullen ze naar het woelige Dadaab gestuurd worden.

“Sommige van die mensen leven al twintig jaar in Kenia”, zegt Mohamed. “Ze spreken goed Swahili en hebben hier kinderen op school, hebben een zaak of studeren aan de universiteit.”

Volgens het Refugee Consortium of Kenya, een groep die strijd tegen de collectieve uitzetting, gaan de plannen van de regering in tegen de grondwet en schenden ze ook de internationale conventies omtrent vluchtelingen. “Je kunt geen hele gemeenschap viseren”, zegt Leila Waithira van het consortium. “Als leden van een gemeenschap verantwoordelijk zijn voor misdrijven, dan moeten de veiligheidsdiensten zich op die individuen richten.”

Ook de internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zegt dat er weinig bewijzen zijn om de aanslagen te linken aan de Somalische vluchtelingen. Veel van de slachtoffers zijn zelfs Somaliërs.

Xenofobie

Onder de Keniaanse bevolking kunnen de vluchtelingen op steeds minder begrip rekenen. In november vorig jaar werden Somaliërs aangevallen na een bomaanslag waarbij negen doden vielen.

De collectieve uitzetting is dan ook populair bij de Kenianen, zegt Wasia Masitsa, migratiedeskundige bij de mensenrechtengroep Kituo Cha Sheria. “De uitzetting komt er in een duidelijk geladen xenofobische atmosfeer en een gevoel dat de Somaliërs verantwoordelijk zijn voor de onveiligheid”, zegt hij. De publieke steun is aanlokkelijk in aanloop naar de presidentsverkiezingen op 4 maart.

“Het gevoel overheerst dat de Somaliërs het land langzaam aan het koloniseren zijn”, zegt Masitsa. “Ze kopen zaken op, verwerven land en dingen mee naar banen.” Eastleigh is een economisch centrum geworden in Nairobi, en een populaire plaats om hippe kleren, elektronica en exotisch voedsel te kopen.