Sorghum brengt soelaas in droge oosten van Kenia

In 2009 introduceerde de Keniaanse overheid de commerciële productie van sorghum in het oosten van Kenia. Dat gebeurde via Kasal, het programma voor Aride en Semi-aride Gronden in Kenia van het Keniaanse Instituut voor Landbouwonderzoek (KARI). “Het programma is een publiek-private samenwerking met de bedoeling het inkomen en de voedselzekerheid bij kleine boeren in aride en semi-aride delen van Kenia te verhogen”, zegt David Miano, de nationale coördinator van het programma.

Het Kasal-programma was op zoek naar een gewas dat kon overleven in droge gebieden. Het oosten van Kenia wordt gekenmerkt door droogte, met soms twee tot drie jaar geen druppel regen. Na een zorgvuldige selectie kwamen de wetenschappers uit bij gadam-sorghum, een variëteit die tegen het harde klimaat bestand is.

Sorghum uit Zuid-Soedan

Sorghum is niet nieuw in Kenia. Boeren hebben er altijd rode sorghumvariëteiten geteeld, maar dan in kleine hoeveelheden, genoeg om van te eten. Een markt voor deze variëteiten was er niet.

Ondanks de aanhoudende droogte hebben de boeren in het oosten van het land de laatste jaren voor maïs geopteerd, een gewas dat zeer kwetsbaar is bij barre klimaatomstandigheden.
Gadam is een sorghumvariëteit uit Zuid-Soedan. Hij rijpt vroeg, heeft een grote opbrengst en kan zeer goed de droogte aan. Het KARI probeert gadam nu te kruisen met andere variëteiten, in de hoop een nog beter gewas te bekomen.

Sorghum heeft verschillende toepassingen. Vorig jaar had East African Breweries Limited (EABL), de regionale biergigant, 12.000 ton sorghum nodig om bier te brouwen. “Het is niet alleen ideaal om bier te brouwen, het is ook even voedzaam als andere variëteiten”, zegt KARI-wetenschapper David Karanja, hoofdonderzoeker van het gadam-project.

Sorghum bekeert boeren

“Toen de regering deze sorghumvariëteit in 2009 introduceerde, was ik niet meteen geneigd om erop in te gaan, ondanks de belofte dat de markt er klaar voor was”, zegt Teresia Munyau, voorzitter van een zelfhulpgroep van boerinnen en een van de 3200 deelnemers aan het sorghumproject.

Ze plantte 2 hectare sorghum aan, een kwart van de grond die haar familie in bezit heeft in Mwaani, een dorp in het Makueni-district. Ze oogstte ruim 1000 kilogram graan.
Via de zelfhulpgroep verkocht ze acht zakken (van 90 kilogram) aan Smart Logistics, het bedrijf dat voor East African Breweries Limited sorghum koopt, en hield vier zakken voor eigen gebruik. Voor de verkochte sorghum kreeg ze 1530 Keniaanse shilling (12 euro) per zak. In het volgende plantseizoen wil ze sorghum op 4,5 hectare aanplanten.

“De 17 shilling per kilogram die de brouwerij betaald heeft, is veel meer dan de 10 shilling of zelfs minder voor dezelfde hoeveelheid maïs in het oogstseizoen”, zegt Veronica Mutindi, een boerin uit het dorp Kitwasi. “Het is een zeer goede prijs. Voordat we toegang kregen tot de commerciële markt, verkochten we rode sorghum voor 5 shilling per kilogram aan plaatselijke consumenten.”

Niet bedelen bij humanitaire organisaties

Het oorspronkelijke plan was om sorghumboeren in groepen onder te brengen die hun gezamenlijke oogst via Smart Logistics aan de brouwers konden verkopen. Maar slechts 875 van de meer dan 3000 boeren die aan het proefproject deelnamen, wilden hun oogst verkopen, en dan nog maar een gedeelte van hun oogst.

Zoals veel andere boeren vindt Teresia Munyau het zinloos om haar graan te verkopen als er de komende maanden weer droogte wordt verwacht. “Ik ben niet van plan om voedsel en aalmoezen te bedelen bij humanitaire organisaties opdat mijn kinderen te eten hebben”, zegt ze. “Daarom maak ik dat ik op elk moment ten minste drie zakken sorghum in huis heb.”
“Door de rijke oogsten zijn we nieuwe manieren om sorghum te bereiden gaan verkennen”, zegt Munyau. “Daardoor is het gewas in nauwelijks een jaar populair geworden.”
De plaatselijke bevolking maalt de sorghum en maakt er ugali (bloem gemengd met kokend water) of pap mee. Bij de bereiding van maaltijden mengen ze het graan ook met rijst, struikerwten, bonen en andere groenten.

Brouwerij wil nog meer

Het Kasal-programma, dat door de Europese Unie en de Keniaanse regering wordt gefinancierd, is nu uitgebreid tot nog eens 3800 boeren in andere delen van het land, onder meer in de Grote Riftvallei en de westelijke regio’s. “We voeren de productie op omdat we nog niet aan de vraag van de commerciële markt hebben kunnen voldoen”, zegt Karanja. Vorig jaar had EABL 12.000 ton sorghum nodig, terwijl de boeren in het project slechts 1000 ton konden leveren.

Dit jaar wil de brouwerij nog meer. “De brouwerij heeft ons gevraagd hen 24 miljoen kilogram (24.000 ton, nvdr) sorghum te leveren”, zegt Karanja. “Daarom moeten we er zoveel mogelijk boeren bij betrekken om de groeiende vraag van de markt aan te kunnen.”