"Spanningen tussen China en Latijns-Amerika zullen oplopen"

De handel tussen China en Latijns-Amerika groeit snel en is intussen al meer dan 70 miljard euro per jaar waard. Ter vergelijking: de handel tussen Latijns-Amerika en de EU bedroeg in 2008 170 miljard euro. Rhys Jenkings van de University of East Anglia probeerde uit te vissen of Latijns-Amerika profijt haalt uit die toenemende handelsbetrekkingen. Aanvankelijk bestond er in heel wat landen in de regio euforie over de eigen exportkansen en de verwachte Chinese investeringen. Maar de toenemende concurrentie van Chinese bedrijven in Latijns-Amerika en op andere uitvoermarkten zorgt voor steeds meer wrevel, en dat zal volgens Jenkins alleen maar erger worden.

Concurrenten

De lage grondstoffenprijzen doen de betalingsbalans van veel Latijns-Amerikaanse landen met China steeds negatiever uitslaan. Chinese bedrijven proberen intussen meer uit te voeren naar Latijns-Amerika, omdat hun afnemers in Europa en Noord-Amerika langer last blijven hebben van de recessie. De Chinese ondernemingen  zijn geduchte concurrenten, onder meer omdat ze gesteund worden door een rijke overheid die een beleid voert dat steeds meer deuren opent voor exporteurs. China heeft bijvoorbeeld al vrijhandelsakkoorden met Chili en Peru en onderhandelt over een gelijkaardig verdrag met Costa Rica.

De Chinese export naar Latijns-Amerika groeit sinds 2003 heel snel. Nu komt al 7 procent van de Latijns-Amerikaanse import uit China. Meer dan de helft daarvan bestaat uit midden- en hoogtechnologische nijverheidsgoederen als chemicaliën, machines en elektronica. Consumenten verheugen zich over de lagere prijzen, maar de Latijns-Amerikaanse producenten klagen dat ze uit de markt worden gedrongen. Latijns-Amerikaanse exporteurs verliezen ook marktaandeel in de VS en Europa aan hun Chinese concurrenten. Tussen 2001 en 2006 schoten de 18 landen van Latijns-Amerika er volgens Jenkins meer dan 9 procent van hun export naar de VS bij in. 

Nauwelijks verwerkte producten

Latijns-Amerika levert weerwerk, maar dat is moeilijk. Vier vijfde van de Latijns-Amerikaanse export naar China bestaat uit grondstoffen en afgeleiden daarvan: soja, koper, ijzererts en vismeel bijvoorbeeld. Dat zijn allemaal exportproducten waarmee relatief weinig te verdienen valt en die de industriële ontwikkeling niet sterk aanzwengelen. Argentinië kon de voorbije jaren steeds grotere hoeveelheden soja naar China exporteren, maar het aandeel van het verwerkte en dus voor Argentinië winstgevendere sojameel liep sterk terug.  

Bedrijven uit landen als Brazilië, Argentinië, Mexico en Chili investeren in China, maar de handelsstromen blijven veel belangrijker. Dat geldt ook omgekeerd. China investeerde in 2007 maar ongeveer 270 miljoen dollar in Latijns-Amerika en de Caraïben - als we de veel grotere Chinese geldstromen naar fiscale paradijzen als de Kaaimaneilanden en de Britse Maagdeneilanden niet meerekenen. Binnenskamers klagen Latijns-Amerikaanse leiders daarover.