Sri Lanka zoekt vrienden in Iran en China

Betrekkingen tussen de traditionele partners en de regering bekoelden de afgelopen maanden doordat de VS en Europa hun zorg uitten over de toenemende mensenrechtenschendingen, inclusief intimidatie van journalisten. “We hebben jullie geld niet meer nodig - met al die voorwaarden”, kregen functionarissen van de Wereldbank kort geleden tot horen uit de mond van een hoge ambtenaar van het ministerie van Financiën in Colombo.
Analisten en economen zeggen dat de nationalistische regering van president Mahinda Rajapakse elders steun zoekt omdat aan de huidige buitenlandse hulp te veel voorwaarden verbonden zijn.

Druk van Wereldbank en IMF

Vorig jaar trok het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zich terug uit Sri Lanka. De Wereldbank rondde recent een reeks consultaties met maatschappelijke organisaties af, waaronder ook boeren- en journalistenorganisaties. Die consultatieronde was bedoeld om de nieuwe strategie voor de komende jaren beter te kunnen bepalen. De echte reden was volgens een van de betrokken activisten echter “ons te gebruiken om de regering onder druk te zetten omdat autoriteiten niet meer naar de Wereldbank luisteren.”
Analist Nanda Godage, een gepensioneerde diplomaat en commentator, zegt dat er sprake is van een “onhandig beleid” als het gaan om buitenlandse zaken. Sri Lanka zou er goed aan doen de kritiek op de Wereldbank en het IMF, waarvan het bestuur gedomineerd wordt door de Verenigde Staten en Europa, beter te onderbouwen, zegt hij. “We maken onze vrienden tot vijanden.”
Minister Rohitha Bogollagama van Buitenlandse Zaken en zijn secretaris Palitha Kohona staan bekend als weinig diplomatiek, terwijl Rajapakse ook onafhankelijk beslissingen nam over het buitenlands beleid. 

Pijnpunt Iran

Een ander pijnpunt in het buitenlandse beleid krijgt extra aandacht met het bezoek van de Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad aan Sri Lanka op 28 april. Ahmadinejad maakt een rondreis door Azië en Sri Lanka is zijn eerste stop. Toen Rajapakse vorig jaar een bezoek bracht aan Iran, uitte Washington daarover zorgen.
De krant ‘The Sunday Leader’ meldde deze week dat het onwaarschijnlijk is dat Israël gehoor zal geen aan de Sri Lankaanse vraag om wapens te leveren, omdat Sri Lanka bezig is de banden met Iran aan te halen. De krant schrijft dat de Israëlische zorg hierover is overgebracht aan de Sri Lankaanse regering tijdens een recent bezoek van premier Ratnasiri Wickremanayake aan Israël.

Regering kiest voor oorlog

Financiële steun uit de VS en de EU en ook de multilaterale steun aan Sri Lanka liep terug nadat Rajapakse twee jaar geleden de presidentsverkiezingen won en een einde maakte aan een wankel staakt-het-vuren met de Tamilrebellen. Hij gaf zijn troepen opdracht die rebellen te verjagen uit hun bolwerken in het noorden en oosten van het land. De veiligheidstroepen waren succesvol in het oosten, waar de rebellen zich hebben teruggetrokken in de jungle en de bewoners volgende maand kunnen meedoen aan provinciale verkiezingen.
In het noorden wordt echter nog steeds hevig gevochten. Tegelijkertijd wordt de regering beschuldigd van ontvoeringen en intimidatie van privémedia. De regering ontkent alle beschuldigingen maar is niet in staat de bewijzen die zich steeds verder opstapelen, te weerleggen, vooral daar waar het gaat om ontvoeringen.
De westerse hulp is gebonden aan de wijze van besturen, transparantie en een strikt uitgavenpatroon. Aan die voorwaarden wil de regering zich niet onderwerpen. Rajapakse ziet zich daarom gedwongen om voor de financiering van de vele projecten op het gebied van infrastructuur (snelwegen, spoorwegen, havens en vliegvelden), hulp te zoeken in landen als Iran en China. Die hebben leningen verstrekt, zij het tegen commerciële rentetarieven.
China heeft een lening van meer dan 700 miljoen dollar versterkt voor een kolenenergiecentrale en een haven en er wordt onderhandeld over een lening van 450 miljoen dollar voor twee snelwegen. Iran heeft 450 miljoen dollar toegezegd voor een waterkrachtproject en het land investeert een miljard dollar in een olieraffinaderij. Daarnaast geven de landen nog andere vormen van steun aan Sri Lanka.
Sinds zijn aantreden bezocht Rajapakse China twee maal, de laatste keer twee weken geleden. In de VS en Europa is hij nog niet geweest. Jehan Perera, directeur van de National Peace Council en dagbladcommentator over het vredesproces, zegt dat landen als Sri Lanka er baat bij hebben goede relaties te onderhouden met grotere en meer invloedrijke landen. “Het uitsluiten van een deel van de internationale gemeenschap is niet verstandig, vooral niet als er al een langdurige relatie aan vooraf is gegaan.”
De meeste analisten zijn het erover eens dat het buitenlandbeleid van de regering op korte termijn vruchten kan afwerpen, maar rampzalig is op lange termijn. Voorwaarden bij leningen zijn noodzakelijk voor landen als Sri Lanka “waar de uitgaven grillig zijn en geld gebruikt wordt voor andere projecten dan oorspronkelijk bedoeld”, zegt Sirimal Abeyeratne, econoom aan de Universiteit van Colombo.
Ravi Karunanayake, oud-minister van Handel en nu een belangrijke politicus van de oppositie, verwacht dat het land nog dieper in de schulden raakt nu de overheid haar toevlucht neemt tot commerciële leningen in plaats van zachte leningen en donaties.