Staatsgreep in Honduras

Op de dag van de staatsgreep stond een referendum gepland waartegen het parlement en de rechterlijke macht zich verzetten. Zelaya kwam in maart op de proppen met het idee voor een volksraadpleging waarin hij de bevolking zou vragen om op 29 november, verkiezingsdag in Honduras, ook leden voor een Consitutionele Vergadering te kiezen die de grondwet zouden veranderen.

Kat- en muisspel

Het Hooggerechtshof oordeelde vorige week dat het referendum ongrondwettelijk was, waarop Zelaya de naam van de consultatie veranderde in ‘enquête’. Daarop weigerde de legerleiding de verkiezingen te organiseren en de urnen te bewaken, Zelaya ontsloeg de leider van het leger.
De volgende ochtend dicteerde het Hooggerechtshof dat de legerleiding opnieuw diende aangesteld aangezien hun ontslag omwille van illegale redenen was gebeurd.
Zelaya organiseerde meteen een manifestatie en trok naar de militaire luchtbasis waar het leger de urnen en stembladen bewaakte. De president kreeg toegang tot de basis en de generaal overhandigde al het materiaal. Ondertussen riep het Nationaal Congres een comité in het leven om te onderzoeken of Zelaya mentaal ziek is en bijgevolg afgezet kon worden.

Ontslagbrief

In het Hondurese parlement werd zondag een ontslagbrief van Zelaya voorgelezen waarin die het heeft over ernstige gezondheidsproblemen en het afbrokkelen van zijn politieke machtsbasis.
Zelaya betwist de authenticiteit van die brief. Tegelijk stelde het parlement vast dat Zelaya de grondwet herhaaldelijk geschonden heeft en geen rekening hield met de beslissingen van de instellingen van het land.

Micheletti aangesteld

Daarop zette het parlement Zelaya af en keurde het zijn opvolging goed door de voorzitter van het parlement, Roberto Micheletti. Aanhangers van Zelaya wierpen zondag op sommige plaatsen in de hoofdstad wegversperringen op, maar andere Hondurezen tonen zich tevreden over zijn afzetting.
Roberto Micheletti, de nieuwe Hondurese president, en het Hoog Verkiezingstribunaal hebben zondag verzekerd dat er op 29 november presidents- en parlementsverkiezingen zullen plaatsvinden, zoals gepland. Het parlement heeft verklaard dat Micheletti het land tot 27 januari zal regeren – de datum waarop de ambtstermijn van Zelaya eigenlijk afliep.

Internationale afkeuring

Alle regeringen in Latijns-Amerika hebben de machtsovername veroordeeld.

• De Boliviaanse president Evo Morales en zijn Venezolaanse collega Hugo Chávez vielen bijzonder scherp uit naar de coupplegers.
• José Miguel Insulza, de secretaris-generaal van de Organisatie van Amerikaanse Staten, heeft zijn lidstaten voor een spoedvergadering bijeengeroepen. Insulza riep het Hondurese volk en de internationale gemeenschap op hun krachten te bundelen in het verzet tegen de staatsgreep.
• VS-president Barack Obama toonde zich ‘diep bezorgd’ over het nieuws over de uitzetting van Zelaya. Hij riep ‘alle politieke en sociale actoren in Honduras’ op ‘de wet en de democratische normen te respecteren’.
• VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon heeft de ‘herinstallatie van de democratisch verkozen vertegenwoordigers van het land’ geëist. De Europese Unie wil een ‘snelle terugkeer naar de grondwettelijke normaliteit’.
• Fos-Socialistische Solidariteit sluit zich aan bij dit internationaal protest en roept op voor respect van de democratie, de mensenrechten, inclusief vrijheid van vereniging en de syndicale rechten. Fos onderschrijft ook de oproep van CIFCA. Dit internationaal platform van ngo’s volgt op de voet de situatie in Centraal Amerika en Mexico.
• CIFCA roept de Europese Unie op haar veroordeling om te zetten in een krachtig signaal; eist de opschorting van de onderhandelingen over het Associatieakkoord met Midden Amerika en de opschorting van de steun aan Honduras, totdat in het land de democratie hersteld is.

Gerechtvaardigde reactie

De neoconservatieven en de haviken in Washington verdedigden de staatsgreep. Ze vonden het een gerechtvaardigde reactie op een poging van Zelaya om zijn macht te bestendigen. De rechtse reactie doet denken aan de Koude Oorlog. Toen verdedigden de Amerikaanse neoconservatieven autoritaire rechtse regimes als tegengewicht tegen de linkse bewegingen.
Dictators die op steun uit Washington konden rekenen waren Augusto Pinochet in Chili, José Efraín Ríos Montt in Guatemala en de militaire junta in Argentinië, om dan nog te zwijgen over de chef van de Generale Staf in Honduras, generaal Gustavo Álvarez Martínez, die zo brutaal te keer ging dat zijn eigen officieren hem in 1984 aan de deur zetten.