Steeds meer 'milieuvluchtelingen'

Volgens Essam El-Hinnawi van het Natural Resources and Environment Institute in Cairo, zijn er momenteel naar schatting 30 miljoen van deze vluchtelingen. Dat aantal zal nog toenemen als de leefomgeving en de economische omstandigheden in sommige ontwikkelingslanden blijven verslechteren, zegt El Hinnawi.

Directeur Klaus Töpfer van het VN-Milieuprogramma (UNEP) verwacht dat in 2010 het aantal milieuvluchtelingen zal zijn toegenomen tot 50 miljoen, wat omgerekend een toename van 8.500 vluchtelingen per dag betekent. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), het wetenschappelijke VN-orgaan dat de gevolgen van de klimaatverandering onderzoekt, voorspelt een groei tot 150 miljoen vluchtelingen in 2050. Die toename wordt onder meer veroorzaakt door bodemerosie, de opwarming van het klimaat en watervervuiling.

Milieuvluchtelingen worden volgens het internationale recht niet erkend als vluchteling en hebben dus geen recht op bescherming of asiel. De Conventie van Geneve, die in 1951 door de Verenigde Naties werd aangenomen, erkent iemand alleen als vluchteling als er sprake is van vervolging om redenen van ras, religie, nationaliteit, lidmaatschap bepaalde sociale groepering of politieke opinie.

De Conventie van Geneve is volgens sommigen achterhaald, omdat hij is opgesteld op grond van de omstandigheden vlak na de Tweede Wereldoorlog. Alleen in nationale wetgeving wordt soms rekening gehouden met deze vluchtelingen. Er zou een nieuwe categorie vluchtelingen door de VN moeten worden benoemd, zegt El-Hinnawi.

In China worden momenteel 4.000 dorpen bedreigd door verwoestijning. De Gobi-woestijn groeit jaarlijks met 10.400 vierkante meter. In Nigeria verandert jaarlijks 3.500 vierkante meter land in woestijn. In de Iraanse provincies Baluchistan en Sistan hebben bewoners in enkele jaren tijd 124 dorpen verlaten als gevolg van verwoestijning.

Kleine eilanden in de Pacific, zoals Tuvalu, worden bedreigd door de stijgende zeespiegel, iets waar overigens ook Nederland en Denemarken rekening mee moeten houden. De IPCC verwacht dat de zeespiegel de komende honderd jaar ongeveer een meter zal stijgen. In Bangladesh zullen daardoor naar verwachting tussen 20 en 40 miljoen mensen ontheemd raken.

Veel van deze vluchtelingen steken echter de grenzen niet over; zij blijven in hun eigen omgeving. Dat gebeurde ook na de kernramp in Tsjernobyl in 1985 en de gifgasramp in Bhopal (India) in 1984.

Arme ontwikkelingslanden zijn het meest kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatverandering. Zij leveren het kleinste aandeel in de factoren die de klimaatverandering veroorzaken, ze profiteren er financieel ook niet van, maar ze betalen op termijn wel de hoogste prijs.(JS)