Steeds minder kinderen naar school in Zimbabwe

Alois Mufundisi, werkzaam als mediaprofessional, verdient 200 miljoen Zimbabwaanse dollar (34 euro). Op papier lijkt het veel, maar in werkelijkheid kan hij er voor een halve maand eten van kopen. Hij is amper in staat zijn drie kinderen op school te houden. Zeven jaar geleden was dat geen enkel probleem, zegt hij. Nu moet hij er bijbanen bij nemen. “Ik lig er soms van wakker”, zegt hij.
Met een hyperinflatie van 8000 procent, volgens het Centraal Bureau voor Statistiek (CSO), wordt het steeds moeilijker kinderen naar school te laten gaan. De kwaliteit van het onderwijs is snel achteruit gegaan, nadat het land in 2000 in een economische crisis belandde als gevolg van gewelddadige onteigeningen van boerderijen van blanke boeren.
Op 15 januari gingen de scholen in Zimbabwe open en onderwijzers in Harare zeggen dat er steeds minder kinderen komen. Wat de situatie verergert, zijn de voedseltekorten en het gebrek aan harde munt en brandstof.
Had Zimbabwe ooit een van de beste onderwijssystemen in Africa, nu is er sprake van een crisis. Duizenden leraren houden continu ‘go slow-acties’ om hun eisen om hogere salarissen kracht bij te zetten. De Progressieve Onderwijzersbond van Zimbabwe (PTUZ), schat dat er in 2006 meer dan 15.000 onderwijzers ophielden met lesgeven. Er is sprake van een exodus van leraars die in het buitenland werk zoeken.
Degenen die bleven, overleven met bijbaantjes. Zelfs hoofdonderwijzers van particuliere scholen, waar het onderwijs beter is, vragen soms een omkoopsom van zo’n 200 Zuid-Afrikaanse rand (34 euro) in harde munt voordat ze kinderen toelaten. “Ik moest in een buitenlandse munt betalen om mijn dochter op een particuliere school in Harare te krijgen”, zegt Mufundisi.
Een onderwijzer op het Zimbabwaanse platteland, die anoniem wil blijven, bekent dat hij binnenkort naar Zuid-Afrika vertrekt. “Ik heb zoveel boeken uit de schoolbibliotheek verkocht om mijn salaris aan te vullen, dat ik bang ben dat het binnenkort ontdekt wordt”, zegt hij.
De investeringen die president Robert Mugabe deed in het onderwijs, na zijn aantreden in 1980, worden algemeen gezien als een van de hoogtepunten tijdens zijn steeds autocratischer geworden bewind, ook al erfde hij de onderwijsinfrastructuur grotendeels van de eerdere, blanke koloniale regering. Mugabe is inmiddels 27 jaar aan de macht.
PTUZ schat dat momenteel vier tot vijf kinderen één lesboek delen. Vaak zitten er ook vier of vijf kinderen aan één tafel in de slecht uitgeruste klaslokalen.
Kinderen vallen soms flauw in de klas omdat ze te weinig gegeten hebben. Meisjes blijven thuis omdat er geen geld is voor maandverband tijdens hun menstruatie. Andere kinderen gaan niet meer naar school omdat ze geld moeten bijverdienen als straatverkoper of soms zelfs als prostituee.
Het hoger onderwijs verkeert ook in een crisis. De Zimbabwaanse Nationale Studentenvakbond (ZINASU), bracht deze week een rapport uit waaruit bleek dat het hoger onderwijs in Zimbabwe de meeste uitvallers ter wereld telt, oorlogsgebieden niet meegerekend.
In het rapport staat verder dat ruim 30 procent van de studenten gedwongen werd te stoppen vanwege de hoge tarieven die de instellingen hanteren.