Stemmen uit Servië: de denker

Twee denktanks in Pristina (Kosovo) en Belgrado (Servië) die samen één beleidspaper schrijven, het is een bescheiden unicum in de geschiedenis van de regio. Aan Servische zijde hield Vladimir Todoric de pen vast, directeur van het New Policy Center. In zijn kantoor, boven een loungy koffieshop centrum Belgrado, toont hij het document. Op de cover een cartoon met twee mensen in een bootje. Ze roeien in tegengestelde richting, terwijl vlakbij een gevaarlijke waterval wacht.

‘We kunnen onszelf niet helpen als we elkaar hinderen’, zegt Todoric. ‘Kosovo wint er niets bij als Servië gestopt wordt in het proces van EU-integratie, en Servië wint er niets bij als Kosovo geweerd wordt uit internationale organisaties. Vanuit het standpunt van Brussel zitten we min of meer in hetzelfde bootje.’ En dan neemt Todoric het huidige EU-onderhandelingskader rond Kosovo op de korrel, de technische dialoog onder hoede van Catherine Ashton. Te weinig transparant, zegt Todoric. Hij ziet meer heil in een soort Dayton-top over Kosovo, een paar weken aan een stuk alles op een internationale conferentie uitdiscussiëren en dan met resultaten naar buiten komen.

‘Waarom spreken we niet over een directe luchtvaartverbinding tussen Belgrado en Pristina, of een bus- en treinconnectie? Laten we het hebben over Kosovaarse sportclubs die deelnemen aan Servische sportevenementen. Dat soort dingen zorgt voor banden en vertrouwen tussen de mensen.’

Een van de recente discussiepunten gaat over de vraag of Servië scholen en ziekenhuizen mag financieren in het noorden van Kosovo –waar veel Serviërs wonen. Pristina ziet die als “parallelle instellingen” en wil er komaf mee maken. Todoric: ‘Je kan niet wegvegen wat gedurende twaalf jaar in het noorden van Kosovo heeft bestaan. Servië organiseert er het leven: je betaalt er met Servische dinars, er zijn lokale verkiezingen, Servische ziekenhuizen en universiteiten.’

‘Servië kan toch niet tegen die Serviërs in het noorden zeggen: jullie staan er nu alleen voor? Zelf vind ik dat je scholen en ziekenhuizen aan Belgrado mag overlaten. Politie en rechtbanken, die kunnen wél onder de bevoegdheid van Pristina komen, zij het binnen het kader van EULEX.’

Voor Todoric staat het vast dat Servië lid moet worden van de EU. ‘Natuurlijk. We zijn een Europese natie. In Europa heeft men het gehad met de problemen in de Balkan, dat weet ik ook wel. Maar we liggen zo dichtbij, en niet alles is slecht. Kroatië en Servië hebben hun onderlinge relaties enorm verbeterd. Idem voor Montenegro. En als Kosovo goed wordt aangepakt, zal het ook in Bosnië vooruitgaan.’

Tegelijkertijd waarschuwt dat Servië zijn breekpunt nadert. Todoric: ‘Als we in maart géén kandidaat-status krijgen, zie ik geen motivatie voor Servië om de dialoog met Pristina verder te zetten. Dan volgt verkiezingsgekte, en wie weet wat de mensen dan verwachten van hun politici. We hebben honderd mensen uitgeleverd aan Den Haag, hebben elke fabriek verkocht aan Europese partners, het parlement heeft een resolutie rond Srebrenica aangenomen, we proberen actieve partners te zijn om stabiliteit te brengen in de regio… Om van A naar D te gaan, moet je door B en C. Maar Servië blijft vast zitten in B.’

Lees ook de andere stemmen uit Servië op MO.be/servie-eu.