'Sterilisatiecultuur' onder Braziliaanse vrouwen blijft overeind

Het Braziliaanse percentage is waarschijnlijk een wereldrecord. In de VS is 24 procent van de vruchtbare vrouwen gesteriliseerd; in Italië laat slechts ongeveer één procent van de vrouwen hun eileiders afklemmen als ze geen kinderen meer willen.

Volgens Antonio Carlos Rodrigues da Cunha, een arts die het onderwerp bestudeert aan de universiteit van Brasilia, is er in zijn land sprake van een ‘sterilisatiecultuur’. Ook jonge vrouwen laten zich verleiden door de radicale anticonceptiemethode. Sterilisatie bij vrouwen is maar moeilijk ongedaan te maken, zeker als de eileiders worden doorgesneden of dichtgebrand.

In de arme deelstaten in het westen van het land loopt het aandeel van de vrouwen dat zich laat steriliseren op tot bijna 60 procent. Misschien ligt het echte cijfer nog hoger, want de ingreep wordt soms ook clandestien uitgevoerd.

Volgens da Cunha kiezen Braziliaanse vrouwen vaak voor sterilisatie omdat ze niet goed weten dat er betrouwbare alternatieven zijn. Dat leidt tot een hoog aantal vrouwen dat later spijt krijgt van hun beslissing. Maar dan blijkt dat ze niet goed zijn voorgelicht over de problemen om de ingreep weer ongedaan te maken. Van de vrouwen bij wie de eileiders zijn doorgeknipt, kan maar de helft weer vruchtbaar worden gemaakt. Intussen blijven ook mensen die beter zouden moeten weten de ingreep aanbevelen. In arme streken bieden politici tijdens verkiezingscampagnes vrouwen nog altijd de kans zich gratis te laten steriliseren.

In het Braziliaanse parlement wordt al sinds de jaren 60 gediscussieerd over voor en tegen van sterilisatie. De Amerikaanse ontwikkelingshulp moedigde de praktijk aan, de Braziliaanse dictatuur was uit nationalistische motieven tegen. In de jaren 80 slaagde de vrouwenbeweging er in speciale gezondheidsprogramma’s voor vrouwen te doen opzetten om ervoor te zorgen dat politieke afwegingen bij gezinsplanning naar de achtergrond verdwenen en de rechten van vrouwen centraal zouden komen te staan. Ondanks die programma’s blijft de onwetendheid over anticonceptie onder de armen groot. De Braziliaanse overheid blijft de ingreep aanmoedigen. In 1996 werd een wet gestemd die alle vrouwen die minstens twee kinderen hebben en 25 jaar oud zijn, toegang biedt tot een sterilisatie in een openbaar ziekenhuis. Zelfs jongere vrouwen kunnen zich laten behandelen als ze een stabiele relatie hebben.