Steun voor oorlog kalft ook in eigen land af - analyse

De voorbije week is de kloof in ‘het Westen’ erg duidelijk gebleken. De Europese publieke opinie staat diametraal tegenover de unilaterale, oorlogszuchtige houding van de regering-Bush. Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan vallen er uitzonderlijk harde woorden en striemende verwijten. Voor een aantal belangrijke regeringsleden in de VS lijkt de westerse alliantie zelfs al tot het verleden te behoren. Niet enkel de zogenaamde joods-christelijke eenheidsbeschaving lijkt te wankelen onder zoveel interne onenigheid, de hele naoorlogse structuur van internationale betrekkingen wordt in vraag gesteld.

De historische betekenis van de gebeurtenissen van de laatste weken is eindelijk ook tot de Amerikaanse media doorgedrongen. De ‘New York Times’ besteedde vrijdag twee volledige pagina’s aan het schisma, en noemde de kloof diep, fundamenteel, en ingrijpend. Zelfs David Ignatius, de columnist van de ‘Washington Post’ die doorgaans de regeringshaviken steunt, blijkt
gealarmeerd. Hij vergelijkt de oorlogsfanatieke Bush met kapitein Ahab, de anti-held uit ‘Moby Dick’ die zichzelf en zijn bemanning de dood instuurt met zijn obsessieve jacht op die ene witte walvis: de regering wil blijkbaar alles opofferen om Saddam omver te werpen: de bondgenoten van de VS, zijn welvaart, zelfs de veiligheid van zijn burgers.

Drie weken geleden pas had diezelfde Ignatius nog goedkeurend geciteerd uit een interview met aartshavik Paul Wolfowitz, de zeer invloedrijke onderminister van Defensie in Washington. Daarin hamerde Wolfowitz op de ‘burgeroorlog’ in de moslimwereld, waarbij een kleine groep extremisten de zwijgende meerderheid van gematigde moslims gijzelt. De missie van Washington en de ‘westerse wereld’ is niet enkel die radicale elementen fysiek te elimineren, maar vooral de moslimmeerderheid ervan te overtuigen dat de Osamas bin Laden hen naar de vernietiging en verdrukking van de eigen religie en beschaving leiden.

De meerderheid van de Europeanen blijkt er nu van overtuigd dat precies de autoritaire koers van de regering-Bush in de wereldpolitiek destructief is en enkel tot ellende leidt. Washinton zwaait wel voortdurend met steunverklaringen van de EU-regeringen en beklemtoont het isolement van Frankrijk, Duitsland en België, maar recente Europese opiniepeilingen vertellen een ander verhaal. In landen waar de regering relatief Bush-gezind is - vooral Spanje en Italië - is de overgrote meerderheid van de bevolking tegen unilaterale actie van de VS en bondgenoten ten aanzien van Irak. Zelfs mét de zegen van de VN-Veiligheidsraad - een tweede resolutie - kan een oorlog volgens het merendeel van de Europeanen niet. Enkel in Ierland en Nederland denkt een meerderheid er anders over. In Noord-Amerika klinkt er echter evengoed luid protest. Canadese opiniepeilingen tonen dezelfde tendensen als in Europa, en zelfs in de VS wil de grote meerderheid van de bevolking - 63 procent - geen oorlog zonder VN-goedkeuring.

Dat laatste wordt door zowel Europese als Amerikaanse commentatoren vaak over het hoofd gezien; zij lijken ervan uit te gaan dat het regeringsbeleid in de VS de mening van het grote publiek vertegenwoordigt. Ondertussen blijft de anti-oorlogsbeweging verdergroeien. Vorige donderdag protesteerden verkozen gezagsdragers uit negentig steden waaronder Chicago, Atlanta, Philadelphia, Baltimore, Detroit, Cleveland, Seattle en zelfs de Texaanse hoofdstad Austin, bij het Witte Huis tegen de oorlogsplannen van de eigen regering.

Zelfs op het religieuze front blijkt Bush onverwacht geïsoleerd: paus Johannes Paulus II blijft bidden voor vrede, de binnenlandse katholieke steun neemt voortdurend af, en de belangrijkste protestantse kerkgenootschappen steken donderpreken af tegen zoveel oorlogszucht. De hoofdbisschop van de Episcopal Church, waarvan Bush zelf dooplid is, schaamt zich tegenover buitenlanders voor de unilaterale en zelfzuchtige houding van de VS, en de complete ontkenning van het leed en de behoeften van de andere landen. Enkel de erg conservatieve South Baptists steunen Bush voluit.