Straatprotest in Azerbeidzjan vindt onderdak op Facebook

Op 10 november kreeg de wet op de vrijheid van vergadering een opvallend amendement. De boetes voor deelname aan protesten zonder officiële toelating stegen van 7 tot 13 euro naar maar liefst 500 tot 1000 euro. Wie zulke protesten organiseert, mag voortaan een boete tussen 1500 en 30.000 euro verwachten. De bedragen gelden vanaf 1 januari.

Volgens functionarissen zijn de aanpassingen bedoeld om de openbare orde te bewaren. Kritische stemmen verwijzen naar de presidentsverkiezingen in februari: de autoriteiten hebben een nieuw wapen in handen om de publieke uitingen van ontevredenheid binnen de perken te houden.

“Veel van onze aanhangers zijn studenten die de boete niet kunnen betalen”, verklaart Tural Abbasli van de jongerenafdeling van oppositiepartij Musavat. “Als ze niet betalen, neemt de overheid hun eigendom of huis in beslag, wat een ramp betekent voor hun familie.” Abbasli wil in deze omstandigheden niet oproepen om de straat op te gaan.

Door de nieuwe boetes moeten we voorzichtiger zijn bij het organiseren van protesten, vindt ook Hesen Kerimov van de Populaire Frontpartij. “De meeste van onze aanhangers zijn werkloos vanwege hun politieke opvattingen en kunnen zich de boetes niet veroorloven.”

Terug de straat op

Sociale media als plek om over politiek te discussiëren worden steeds populairder in Azerbeidzjan, meent Abbasli. “Het is de enige optie die we nog hebben.” Volgens officiële cijfers hebben vijf miljoen Azerbeidzjanen (54,4 procent van de bevolking) internettoegang. Uit cijfers van Socialbakers blijkt dat 900.000 van hen Facebook gebruikt.

Activisten hopen dat deze oppositiestrategie hun beweging nieuw leven zal inblazen. “In een eerste fase worden buitenstaanders actief in de debatten en bouwen we vertrouwen op. Daarna voelen ze zich zelfzeker genoeg om de straat op te gaan”, verklaart Natig Adilov, oprichter van Xilas, met tweehonderdduizend leden een van de grootste Facebookgroepen in Azerbeidzjan.

Abbasli knikt: “Aan deze onlineprotestacties nemen al meer mensen deel, maar daar zal het niet bij blijven. De mensen zullen opnieuw van cyberspace naar de straten verhuizen. Ditmaal agressiever, moeilijker te controleren.”

Toch is het lang niet zeker dat dissidente stemmen online scherper zullen klinken dan op straat. De autoriteiten houden de internetactiviteiten van hun burgers al voorzichtig in de gaten, en er zijn al mensen opgesloten op basis van wat ze doen op het internet.

Zelfcensuur

Het blijft een uitdaging om het protest opnieuw van Facebook naar de straat te krijgen. “Hoe meer opposanten online gaan om te mobiliseren, hoe meer de regering een oogje in het zeil zal houden”, voorspelt Katy Pearce, docent aan de Universiteit van Washington.

“Dat kan de oppositie in cyberspace ontmoedigen. De Azerbeidzjaanse regering blokkeert weinig content, maar mensen gaan zichzelf censureren uit vrees voor vervolging. Bijgevolg bestaat er online geen vrije meningsuiting.”

Blogger Ravil Asadov geeft toe dat hij vaak worstelt met zelfcensuur. “Ik word bedreigd vanwege mijn blog, die de regering op de korrel neemt. Dat houdt me niet tegen, maar spookt wel in mijn achterhoofd wanneer ik iets schrijf.”