Straatvoetbal brengt Latijns-Amerikanen dichter bij elkaar

Voetbal leidt tot vreugde en soms tot extase, tot woede en zelfs tot geweld. Maar er bestaat ook een straatversie die het solidaire gedrag op het veld beloont en naar sociale integratie streeft. Dat is het geval tijdens het tweede Zuid-Amerikaanse kampioenschap straatvoetbal, dat maandag in de Paraguyaanse hoofdstad Asunción begonnen is. Selecties uit negen Zuid-Amerikaanse landen nemen het op tegen elkaar, plus een Duitse en een Zuid-Afrikaanse gastploeg. De ploegen zijn gemengd, elke selectie moet minstens een vrouwelijke speler tellen.
Volgens de organisatoren is de bal slechts het excuus om waarden te promoten die belangrijker zijn dan een louter sportief resultaat. De spelers moeten hun geschillen zelf oplossen via dialoog, want scheidsrechters, gele en rode kaarten bestaan hier niet. Monitoren helpen een handje. Ze herinneren de deelnemers aan de bedoeling van het spel en bemiddelen bij moeilijke fases.
Wie de meeste doelpunten maakt, is dus niet noodzakelijk de winnaar. Tijdens de wedstrijd krijgen de ploegen ook punten voor goed gedrag, fair play en wederzijds respect. Tijdens een ‘derde helft’ bespreekt men welke ploeg het fairst was en de minste fouten beging. “Het doet er niet toe dat we verliezen”, zegt Luis Enrique Giménez, de 18-jarige coach van titelverdediger Paraguay. “Wat telt is dat we leren onszelf te beheersen en de ander te respecteren.”
De Paraguyaanse versie van straatvoetbal heet Partidí, ‘een partijtje’. Er zijn amper spelregels, de wedstrijden ontstaan spontaan in de volkswijken onder vrienden, vaak in het weekend. In 2005 lanceerde het Centrum voor de Ontwikkeling van de Intelligentie (Centro para el Desarrollo de la Inteligencia, CDI), de ngo die het tornooi organiseert, het Partidí-project in Bañado Sur, een arme wijk in Asunción waar geweld en marginaliteit schering en inslag zijn. Het heeft de kinderen en adolescenten zichtbaar veranderd, zegt Gerardo Niela, een van de coördinatoren van het project. “Het geweld in het spel daalt, de interesse in de school stijgt en het respect voor de vrouw groeit.”
In heel Latijns-Amerika gebruiken gelijkaardige projecten de populariteit van het voetbal om jongeren van drugs en alcohol weg te houden, het lichaam te verzorgen, de interesse in school en de gemeenschap aan te wakkeren. Het Zuid-Amerikaanse Netwerk Straatvoetbal groepeert 350 organisaties, goed voor 18.000 jongeren.
Het eerste kampioenschap vond in 2005 plaats in Buenos Aires. Vlakbij de Argentijnse hoofdstad werkt de stichting Defensores del Chaco, de internationale vaandeldrager van het straatvoetbal. De stichting startte 12 jaar geleden met een handvol jongeren in een buurt vol drugsproblemen en apathie. Vandaag hebben ze er een cultureel centrum met drie zalen voor ateliers, een theaterzaal voor 250 personen en sportterreinen met professionele afmetingen.
Het Zuid-Amerikaanse kampioenschap heeft de steun van het project Football for Hope van de internationale voetbalfederatie FIFA. Het maakt ook deel uit van het netwerk Streetfootballworld, dat wereldwijd meer dan 250.000 jongeren verenigt. Ook in Europa werken sociale projecten rond straatvoetbal, zoals het Duitse Kickfair, dat de integratie van migranten wil bevorderen.