Straffeloos geweld regeert in Burundi

Dinsdag kwam er nog goed nieuws uit Burundi. De hutu-rebellenbeweging FNL (Forces nationales de libérations) maakte bekend bereid te zijn de wapens neer te leggen en te onderhandelen met de regering. Daarmee zou een officieel einde komen aan een burgeroorlog van elf jaar, die begon in 1993, toen de democratisch verkozen hutu-president Melchior Ndadaye werd vermoord door een commando van tutsi’s. De hutu’s maken 85 procent van de bevolking uit in Burundi, maar de tutsi’s domineren er traditioneel de politiek, de economie en het leger.

Het vredesakkoord van Arusha in 2000 leidde in 2001 tot de vorming van een overgangsregering, waar hutu’s en tutsi’s de macht delen. Nu diegenen die streden voor de hutu-zaak zijn opgenomen in de instellingen van ons land, willen we onvoorwaardelijk onderhandelen over een wapenstilstand, verklaarde de woordvoerder van de FNL, Pasteur Habimana.

Het valt echter te betwijfelen of de ontwapening van de laatste hutu-rebellenbeweging zal leiden tot meer veiligheid en stabiliteit in Burundi. Uit recent vrijgegeven misdaadcijfers voor de maanden september, oktober en november 2004 blijkt dat het geweld van burgers tegen burgers hoge toppen scheert. De Burundese president Domitien Ndayizeye sprak over 300 moorden, 72 roofmoorden, 500 gewapende overvallen.

Dagelijks kost geweld het leven aan acht inwoners van de hoofdstad Bujumbura. Waarnemers van de Verenigde Naties wijzen armoede en de verspreiding van vuurwapens aan als belangrijke redenen van de criminaliteit. De straffeloosheid en corruptie in Burundi zouden er toe bijdragen dat deze cijfers eerder een stijgende dan een dalende trend vertonen. Burgers nemen het recht in eigen hand. Misdadigers worden gearresteerd, krijgen een proces, maar heel vaak zien we dat ze voor de ogen van de slachtoffers en hun families weer worden vrijgelaten, zegt Adrien Ndayisaba, de secretaris van de mensenrechtengroep Iteka. Straffeloos geweld regeert het land. Mensen plegen misdaden en herhalen die zonder problemen.

De Burundese minister van Openbare Veiligheid, Donatien Sindakira, schuift de hete aardappel door naar de parketten. Ik denk dat er sprake is van een ontmoediging bij de misdaadbestrijders. Maar de grootste verantwoordelijkheid hiervoor rust bij de rechters, die moeten anticiperen op mogelijke criminele feiten. Procureur Gerard Ngendabanka wimpelt elke verantwoordelijkheid af. Het is waar dat er criminelen worden vrijgelaten, maar dat is niet de schuld van ons justitiesysteem. Wel van individuele rechters.

Vertegenwoordigers van mensenrechtenverenigingen zeggen dat het gedrag van de strijdende partijen tijdens de burgeroorlog tot een klimaat van straffeloosheid heeft bijgedragen. Geweld werd nooit bestraft, zegt Pie Ntakarutimana, de ondervoorzitter van de Internationale Federatie voor Mensenrechten. Volgens Ntakarutimana gaf de regering ook een slecht signaal door postjes uit te delen aan voormalige rebellen. Alsof hun daden een beloning verdienden.

Mensenrechtenactivisten veroordelen een wetsvoorstel in Burundi dat de doodstraf wil invoeren voor sommige misdaden. Dit is niet de oplossing. Er zijn betere manieren om het toenemende geweld te bestrijden. (BL/PD)