Straffeloosheid zegeviert in zaak Total

De zaak “Total in Birma” is afgelopen. De Birmaanse vluchtelingen hebben alle hogere beroepen uitgeput waardoor ze hadden kunnen bekomen wat vanzelfsprekend lijkt : de heropening van het onderzoek dat door rechter Vandermeersch in 2002 opgestart werd, maar in 2003 werd stopgezet ingevolge de wetswijziging betreffende de universele bevoegdheid (genocide-wet). Deze wijziging werd door de federale regering doorgevoerd onder zware druk van het VBO en de Bush-administratie.
Vijf rechters, vijf burgers, die samen de hoogste gerechterlijke instantie van het land vormen, hebben na zes jaar hindernissen over het lot van de klacht beslist. Zij hebben de wetteksten en de rechtspraak op zodanige wijze geïnterpreteerd zodat de klacht meegesleurd werd in een rechterlijk kluwen.
Voor ‘Actions Birmanie’ heeft op 29 oktober 2008 de straffeloosheid gezegevierd. Het is niet alleen een ontgoocheling voor de Birmaanse slachtoffers die de moed hebben gehad om tegen de Birmaanse junta en haar medeplichtigen klacht in te dienen, maar het is vooral een duistere dag voor het Belgische gerecht. De uitspaak van het Hof is géén Gerechtigheid met een grote G, nochtansde hoofdtaak van ons ‘Hooggerechtshof’.

Ten dienste van straffeloosheid

Nee, de interpretatie van het recht door de rechters staat hier ten dienste van de straffeloosheid. De rechters hadden de juridische mogelijkheid om de heropening van het onderzoek toe te laten. De rechtsleer en rechtspraak daarvoor waren voorhanden. Er had een onderzoeksrechter kunnen aangesteld worden. De door de aanklagers ingediende bewijzen hadden onderzocht kunnen worden. Maar de rechters hebben er de voorkeur aan gegeven een dossier uit de weg te ruimen dat de machtige economische en financiële lobby stoorde.
Total riskeerde naar het Hof van Assisen verwezen te worden. Zonder  de wijziging van de wet inzake de universele bevoegdheid en de ongrondwettelijke beslissingen van het Hof van Cassatie, ging deze zaak, na een grondig onderzoek ten gronde, doorverwezen worden naar het Hof van Assisen.
De Belgische precedenten inzake misdaden tegen de menselijkheid in toepassing van de genocide-wet waren inderdaad streng: de vier Rwandezen van Butare die schuldig bevonden werden aan medewerking aan misdaden tegen de menselijkheid werden op 8 juni 2001 veroordeeld tot gevangenisstraffen gaande van 12 tot 20 jaar. De Birmaanse aanklagers hadden geen enkele reden om te geloven dat de schuldige Birmanen, alsook de heren Thierry Desmarest en Hervé Madéo van Total lichtere straffen zouden kunnen verwachten indien hun schuld bewezen werd.

Klacht nooit onderzocht

‘Indien Total aan de Belgische rechtbanken ontsnapt dankzij rechters die ‘een idee van het recht toepassen dat in strijd is met een idee van gerechtigheid’ zoals een advocate van de Birmanen pleitte,  is er niets ten gronde onderzocht en niets ten gronde gewijzigd.
Door zijn aanwezigheid voedt Total het Birmaanse militaire regime, moreel, logistiek en financieel. De 80 bladzijden lange klacht toonden dit  aan, maar ze werden nooit onderzocht. Dit is geen overwinning voor het Belgische gerecht’, aldus Actions Birmanie.
Tenslotte zijn de Birmaanse generaals de grote winnaars. De zaak ‘Total’ richtte zich niet enkel op Total. De klacht beoogde eveneens de militaire junta voor in Birma gepleegde misdaden tegen de menselijkheid. De misdaden van de junta worden nergens ter wereld vervolgd, want Birma maakt geen deel uit van het Internationale Strafrechtelijk Hof, en omdat elk land zijn eigen onbevoegdheid organiseert, zoals België net deed. Ook die straffeloosheid wordt nogmaals versterkt.