Strijd tegen namaak gaat ten koste van zieke Oegandezen

Volgens tegenstanders van het voorstel definieert de tekst namaak zo breed dat ook de aanmaak of de import van generische geneesmiddelen – goedkope kopieën van bekende geneesmiddelen – eronder valt. Dat dreigt een behandeling tegen aids of malaria onbetaalbaar te maken voor het merendeel van de Oegandezen. Het arme land moet ongeveer 90 procent van zijn geneesmiddelen invoeren en 93 procent van die invoer bestaat uit generische producten.
Simon Lokodo, de Oegandese minister van Industrie, bevestigt de steun van de EU. “Met het geld konden we iemand aanwerven die ons hielp de zaak uit te pluizen en met anders partners samen te werken. Het voorstel ligt nu bij de regering”.
Minister Lokodo ziet er geen graten in. “Iedereen ziet dat onze markten overspoeld worden door namaak. Dat heeft gevolgen voor iedereen en onze bedrijven gaan eraan ten onder. Ik denk dat we er goed aan doen samen te werken met de EU en andere partners om namaak te bestrijden.”

Niet te verwarren

De delegatie van de EU in Oeganda zegt dat het wetsvoorstel niet tegen de import van geneesmiddelen is gericht. Het “mikt alleen op mensen die intellectuele eigendomsrechten schenden. Namaak mag niet verward worden met generische geneesmiddelen”, zegt Alex Nakajjo van de Europese delegatie. Oeganda behoort tot de Minst Ontwikkelde Landen en moet volgens de Wereldhandelsorganisatie pas in 2016 bijdragen tot de bescherming van de patenten op geneesmiddelen. Volgens Nakajjo zet de EU zich in om mensen in ontwikkelingslanden makkelijker toegang te bieden tot generische geneesmiddelen.
Maar het Oegandese wetsvoorstel maakt geen onderscheid tussen wettelijk onbedenkelijke generische geneesmiddelen en namaak, stelt het PIJIP, een programma van de Universiteit voor Rechtsgeleerdheid in Washington dat ontwikkelingslanden helpt hun toegang tot generische geneesmiddelen te vrijwaren.
Voor Sisule Musungu, een Oegandese expert in patentrecht, is het ook duidelijk dat het wetsvoorstel er niet op gericht is de Oegandese bevolking te beschermen tegen nagemaakte geneesmiddelen. Daarop wijst alleen al het feit dat de voorbereiding van het wetsvoorstel in handen was van het ministerie van Handel en niet van dat van Volksgezondheid.
Musungu verbaast zich niet over de rol die de EU speelt. Volgens hem worden intellectuele eigendomsrechten steeds belangrijker voor de EU, nu duidelijk wordt dat landen als Brazilië onklopbaar zijn in de handel in landbouwproducten en India en China in de handel in industriegoederen. Maar er is in de ontwikkelingslanden veel weerstand om toegevingen te doen op het vlak van intellectuele eigendomsrechten. Via de strijd tegen namaak kunnen die bezwaren omzeild worden.
Andere juridische experts zeggen dat Oeganda al de nodige wetten heeft om namaak afdoende te kunnen aanpakken.