Tanzaniaanse botanicus redt duurste boom ter wereld (*)

Het zware hout van de grenadil (in het Engels African blackwood) produceert volgens muziekinstrumentenbouwers heldere, boventonige en dragende klanken. Blokfluiten van grenadil worden daarom vaak als solo-instrument gebruikt. Houtsnijders houden van de kleur van grenadil, zwart als ebbenhout maar met een glimmende oppervlakte die het doet afsteken tegen andere hardhoutsoorten.

Duur hout

Een kubieke meter mpingo, zoals de boom in Tanzania heet, levert tegenwoordig makkelijk 18.000 euro op. Volgens de CITES, de internationale conventie die de handel in bedreigde dieren en plantensoorten aan banden legt, is de grenadil bedreigd. Dat wil zeggen dat de boomsoort in een generatie of twee helemaal kan verdwijnen als er niets wordt ondernomen.

In heel Afrika zouden er nog minder dan 3 miljoen grenadilbomen groeien, de meeste in Tanzania en het noorden van Mozambiqe. “De mpingobestanden worden alarmerend snel gekapt”, zegt Chuwa, een botanicus uit het Noord-Tanzaniaanse Moshi. “De boom groeit traag – het duurt 50 tot 70 jaar voor hij volwassen is”. Tanzania heeft een exportverbod op grenadilhout afgekondigd, maar dat lijkt niet veel te helpen.

Chuwa stichtte in 1985 de Mali Hai Clubs, een beweging die dorpelingen in Tanzania warm probeert te maken voor natuurbescherming door boomplantacties. Onder zijn impuls zijn in de door snelle ontbossing geplaagde omgeving van de Kilimanjaro al meer dan een miljoen bomen geplant.

Boom voor boeren  

Chuwa begon ook grenadilzaden te verzamelen. Hij zette plaatselijke boeren aan zaailingen te produceren en de boompjes uit te planten om de toekomst van de grenadil te verzekeren.

“De mpingo is een sterke boom die niet veel water nodig heeft”, zegt Chuwa. “Boeren kunnen hem op hun velden zetten want hij haalt geen voedingsstoffen weg die maïs, koffie of bananen nodig hebben en brengt zelfs stikstof in de bodem.  Bij de Chagga’s, een bevolkingsgroep die op de hellingen van de Kilimanjaro leeft, wordt de boom overigens beschouwd als een geluksbrenger.”

Een aparte grenadilkwekerij die Chuwa in de buurt van Moshi opzette, draait nu op volle toeren. Chuwa kreeg hulp van de Faraja Vrouwengroep, een plaatselijke vrouwenvereniging. Yusta Tarimu, de leidster van de groep, zegt dat ze vorig jaar 35.000 grenadilboomjes konden uitplanten. Dit jaar hopen ze met de hulp van mensen uit omliggende dorpen 100.000 boompjes te planten.

Chuwa heeft ook meer dan 3000 zaailingen geleverd aan houtsnijders in de streek, die de bomen rond hun ateliers hebben geplant. “Volgend jaar hoop ik dat ze er 10.000 planten”, zegt Chuwa. Dat is nodig, want de houtsnijders verwerken per jaar ongeveer 1.500 volwassen grenadilbomen.

De boomplantacties hebben Chuwa zo bekend gemaakt dat hij verkozen raakte in de stadsraad van Moshi. Daar zorgde hij voor een strengere aanpak van illegale houtkap. Wie in de omgeving van Moshi bomen wil vellen om het hout te verkopen, moet minstens 10 nieuwe bomen extra aanplanten en moet een deel van de opbrengst afstaan voor de financiering van plaatselijke ontwikkelingsprojecten.

(*) Dit artikel maakt deel uit van de reeks ‘De wereld wordt groen: 20 succesverhalen’. De bijdragen illustreren dat overal ter wereld werk wordt gemaakt van de broodnodige groene revolutie