‘Tanzaniaanse heksen veroorzaken natuurrampen’

Door het voorbijrazen van de krachtige La Niña wordt de zuidoostkust van Afrika dit jaar getroffen door veel neerslag en overstromingen. Edward Miguel, een economist van de Universiteit van Californië die een studie wijdde aan het verband tussen armoede en hekserij, gelooft dat een toename van mislukte oogsten ten gevolge van klimaatverandering zal leiden tot meer moorden op vrouwen ouder dan vijftig. ’Mensen proberen een zondeboek te vinden om hun frustraties op af te reageren. 87 percent van de heksen werd door hun eigen stamgenoten vermoord,’ zegt hij in the Washington Post.

Het is geen toeval dat vooral oudere vrouwen geviseerd worden door hun dorpsgenoten. ‘Enerzijds zijn oude mensen niet meer in staat brood op de plank te brengen en worden ze binnen de stam vooral als ballast beschouwd. Anderzijds kunnen oude vrouwen niet meer terugvallen op een uitgebreid sociaal netwerk omdat ze na hun huwelijk het contact met hun geboortedorp hebben verloren. De zwakken in een samenleving moeten boeten voor de rest in tijden van schaarste,’ staat te lezen in Poverty and Witch Killing, de studie van Miguel.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werden vorig jaar ongeveer vijfhonderd oude vrouwen vermoord omdat ze verdacht werden van hekserij.
Vooral in Sukumaland, het westelijke deel van Tanzania, worden heksen terechtgesteld. In dit gebied waar alleen traditionele religies beleden worden, oordeelt een traditionele rechtbank over het lot van de heksen. De Tanzaniaanse overheid noteerde 3072 gevallen van heksenvervolging in Sukumaland tussen 1970 en 1988. De British Witchcraft Ordinance van 1928 verbood nochtans alle kolonies van het Britse Rijk - waartoe Tanzania tot 1961 behoorde – om mensen van hekserij te beschuldigen en te vervolgen.

Het is bewezen dat de vroegere Europese heksenverbrandingen ook in verband stonden met klimatologische veranderingen. De Europese kleine ijstijd leidde tot misoogsten, overstromingen en koudere temperaturen in de zestiende eeuw.  Voor het eerst in lange tijd werden weer heksen geëxecuteerd.

Moderne heksenvervolging is geen typisch Tanzaniaans fenomeen. Ook in Ghana, Kenia, Mozambique, Saoedi- Arabië, Oeganda, Zimbabwe en in de Indiase deelstaat Bihar worden nog geregeld ‘heksen’ geëxecuteerd. In februari van dit jaar werd een  Saoedische vrouw voor hekserij vervolgd omdat ze zogezegd haar buurman impotent had gemaakt nadat ze hem een toverdrankje had laten drinken.