Teruggestuurde illegalen houden conferentie

Het was nieuws een jaar geleden. Volgens Amnesty verloren in een paar weken tijd minstens elf mensen het leven toen duizenden Afrikanen de hekken rond de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla aan de Marokkaanse kust probeerden te beklimmen en zo Europa hoopten te bereiken. Een deel van de teruggekeerden nam deel aan een weeklange bijeenkomst van 29 september tot 7 oktober georganiseerd door een coalitie van ngo’s verenigd onder de naam Forum voor een ander Mali (FORAM).

Op vraag van de familieleden van slachtoffers werd er de eerste twee dagen vooral gemediteerd, gebeden en religieuze liederen gezongen. Maar van 2 tot 7 oktober werden de oorzaken land per land onder de loep genomen in rondetafels en workshops.

Overlevenden brachten verslag uit van hun tochten doorheen de Sahara naar Marokko en van de gebeurtenissen in Marokko zelf. “In de woestijn zie je onbeschrijfelijk af. Er zijn verkrachtingen, ongewenste zwangerschappen, vrouwen die er bevallen, zelfmoorden”, vertelt Clarice Soh, een jonge vrouw uit Kameroen. “En in Marokko moeten we vaak in vuilbakken zoeken om te overleven.”

En ook zij hadden het over oorzaken. “We verlieten onze families met een brandend verlangen om te slagen… Het idee om te emigreren zou niet in ons zijn opgekomen als we hier werk hadden gehad”, zegt Alfousseyni Kampo, een jonge Malinese migrant.

Een aantal van de mensen die het overleefden en teruggestuurd werden, heeft vandaag een andere weg gevonden uit de armoede en werkloosheid. “Sinds onze terugkeer, werken we hard om onze waardigheid terug te krijgen. We volgen workshops houtbewerking, mandenvlechten, juweelmaken en schilderen”, zegt Adama Coulibaly. Zij hoort bij ‘Return - Work - Dignity’, een groep van zo’n tweehonderd teruggestuurde Malinezen. “Twee weken geleden kregen we een order voor twee miljoen CFA (meer dan 3000 euro) van een Japanse - voor manden.

Aminata Dramane Traoré, de voormalige Malinese minister van Cultuur en een van de leiders van FORAM, legt de wortels van de migratie bij het beleid en de Structurele Aanpassingsprogramma’s (SAPs) van het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank. Die SAPs werden zo’n dertig jaar geleden opgelegd aan landen die een lening van de instellingen vroegen en waren bedoeld om de economische situatie van dat land te verbeteren. Maar in plaats daarvan worden ze nu door velen gezien als oorzaak van verdere achteruitgang.

Om migratie in te dijken moet er een klimaat komen waarin werkgelegenheid kan ontstaan, moeten de landbouwsubsidies en de landbouwdumping van het Westen stoppen en moet er een einde komen aan de plundering van de natuurlijke rijkdommen van Afrika, vindt Traoré. Andere deelnemers aan de conferentie maakten zich kwaad over de selectieve immigratie van “gewenste” arbeidskrachten die de Franse minister van Binnenlandse Zaken Nicolas Sarkozy wil nastreven. Die draagt volgens hen bij aan de braindrain waarbij de best opgeleide Afrikanen het land verlaten.

“Sarkozy moet zich niet vergissen in wie de vijand is… Afrikanen die naar Europa vertrekken zijn geen criminelen, maar (mensen) op zoek naar kansen en rechtvaardigheid”, zegt Jean Kamta uit Kameroen. Kamta leidt een groep migranten uit Kameroen, Ivoorkust, Togo, Nigeria en Ghana.

Onder de aanwezigheden bevonden zich ook familieleden van de twee jonge Guinezen, Fodé Tounkara and Yaguine Koita, die in 1999 stierven in het landingsgestel van een Sabenatoestel. Ook de José Bové, de beruchte Franse boer die zich verzet tegen genetisch gewijzigde gewassen, maakte zijn opwachting in Bamako.