Terugtrekking uit Irak kan problemen in Midden-Oosten niet verhullen

Juli was de bloedigste maand voor de Amerikaanse troepen in Afghanistan sinds de taliban er van de macht werden verdreven eind 2001. Tot overmaat van ramp krijgt de omstreden grensstreek tussen Afghanistan en Pakistan de zwaarste overstroming in tachtig jaar te slikken. Elke vooruitgang die het centrale gezag in Islamabad in het voorbije jaar had geboekt om de regio opnieuw te controleren op de Pakistaanse taliban en de fundamenten te leggen voor een ontwikkelingsplan met Amerikaanse steun, is nu weggespoeld.
Tegelijk kon Obama Iran niet overtuigen om zijn nucleair programma aan banden te leggen. De Amerikaanse president had nochtans de Russische en Chinese steun voor een nieuw rondje van sancties binnen de VN-Veiligheidsraad, en wist hij de Europese Unie en andere bondgenoten te overhalen om veel sterkere maatregelen te treffen tegen Teheran.

Terugtrekking

Obama had van het oplossen van het Israëlisch-Palestijnse conflict een topprioriteit gemaakt sinds zijn aantreden, maar ook op dat vlak beweegt er weinig. Integendeel, Israël legt zijn eis om geen nieuwe nederzettingen te bouwen in bezet gebied, waaronder Oost-Jeruzalem, naast zich neer. Hierdoor krijgt zijn geloofwaardigheid in de regio een ernstige deuk, menen veel experts.
Zelfs in Irak, waar hij de Amerikaanse aanwezigheid van 144.000 militairen in 2009 naar 50.000 zal terugbrengen tegen het einde van de maand, is de situatie niet bepaald rooskleurig. Vijf maanden na de parlementsverkiezingen slagen de Iraakse leiders er niet in om een nieuwe regering te vormen. Deze impasse pookt politieke en etnische spanningen op, die op hun beurt leiden tot meer geweld. Het Amerikaanse leger houdt vol dat het maandelijkse dodental de helft lager ligt vergeleken met vorig jaar, maar Associated Press telde 535 doden vorige maand, de dodelijkste maand in twee jaar.
Als de politieke verlamming, het toegenomen geweld, de enorm verzwakte economie en de onzekerheid over het lot van Iraks machtige buurlanden aanhoudt, moet Obama misschien op zijn beslissing terugkomen. Maandag herhaalde hij op een conferentie van gehandicapte oorlogsveteranen in Atlanta dat de laatste Amerikaanse troepen Irak zullen verlaten tegen eind volgend jaar.

Nieuwe strategie

Uit een nieuwe peiling van Gallup/USA Today bleek maandag alvast dat de Amerikaanse kiezers hun vertrouwen verliezen in de Obama’s aanpak van de oorlog in Afghanistan en Irak. Slechts 41 procent schaarde zich achter het optreden van hun president, het laagste cijfer sinds hij aantrad in januari 2009.
Zijn strategie in Afghanistan wordt slechts door een derde van de ondervraagden gesmaakt, hoewel 57 procent zich achter een geleidelijke terugtrekking uit het conflict schaart. Obama belooft de 100.000 militairen die daar momenteel gestationeerd zijn vanaf juli volgend jaar terug te halen.
Recent zoeken functionarissen binnen de regering manieren om de verwachtingen bij te stellen over wat Washington nog in Afghanistan kan bereiken. Vorige week zei Joe Biden in een interview op televisie dat de VS niet de Afghaanse natie willen versterken, maar enkel Al Qaeda willen verslaan.
Op een andere zender verklaarde Obama in dezelfde lijn: “We mogen niet toestaan dat terroristen vanuit deze regio opereren, dat ze ongestraft grote trainingskampen oprichten en aanvallen beramen tegen de VS. Dat is een zeer moeilijke opdracht, maar een eerbare doelstelling.”
De regering beseft dat de steun van de bevolking en de Democraten voor de oorlog in Afghanistan afbrokkelt, en verandert het geweer van schouder. De strategie lijkt te verschuiven van de klassieke oorlog tegen opstandelingen, over de strijd om “de harten en de hoofden” van de Afghanen, naar antiterroristische maatregelen waarbij de klemtoon meer zal liggen op het uitschakelen van talibanleiders. De regering-Obama staat ook steeds meer open voor onderhandelingen met de taliban over het verdelen van de macht, zoals de Afghaanse president Hamid Karzai al voorstelde.

Watersnood

Intussen groeit de bezorgdheid over de watersnood afgelopen weekend in Pakistan, waarbij 1500 mensen omkwamen en meer dan een miljoen anderen ontheemd raakten. Gebieden rond de noordwestelijke grens met Afghanistan, waaronder de Swatvallei, raakten volledig verwoest.
Vorig jaar kon het Pakistaanse leger (aangepord door de VS) na hevige gevechten deze strategisch belangrijke regio heroveren op de Pakistaanse taliban. Maar de wederopbouw verloopt traag en inefficiënt, waardoor het verzet tegen de regering in Islamabad groeit en de militanten mogelijk op meer aanhang bij de bevolking kunnen rekenen.
Veel van de inspanningen van de Pakistaanse regering zijn nu samen met de infrastructuur weggespoeld. Het leger dat zich het afgelopen jaar toespitste op het herwinnen van de controle over de regio, houdt zich nu verspreid bezig met reddingsoperaties.
Eerder dit jaar keurde het Amerikaanse Congres een wet goed voor hulp aan Pakistan, goed voor 7,5 miljard dollar over een periode van vijf jaar. Een groot deel van het geld gaat naar de grensgebieden die werden getroffen door overstromingen.