Tibetanen kritisch over 'middenweg' Dalai Lama

De Tibetaanse spiritueel leider Dalai Lama volgde jarenlang een ‘middenweg’, een beleid gericht op compromis en een vreedzame dialoog met Peking maar dat tot nu toe weinig resultaat opleverde. Meer radicale Tibetanen willen een hardere stellingname en eisen onafhankelijkheid voor Tibet.

De premier van de Tibetaanse regering-in-ballingschap zegt dat de gesprekken deze week een nieuwe weg kunnen inluiden voor de Tibetaanse beweging, als het congres besluit de gematigde koers van de Dalai Lama los te laten. “Als de conclusie van deze bijeenkomst is dat we de middenweg moeten inruilen voor onafhankelijkheidsstreven, dan zullen we die weg graag gaan”, zegt Samdhong Rinpoche.

Peking heeft intussen gewaarschuwd dat het poging om de Himalayaregio af te splitsen van China, niet zal toestaan. “De zogenaamde Tibetaanse regering-in-ballingschap is door geen enkele regering in de wereld erkend”, zei Qin Gang, woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, deze week tijdens een persconferentie. “Elke poging om Tibet af te scheiden van China is gedoemd te mislukken.”

De Chinese waarschuwing kwam vlak nadat de Britse regering haar standpunt ten aanzien van Tibet bijstelde. Groot-Brittannië was het enige nog overgebleven land dat Tibet een “speciale positie” toekende waarin de Chinese “suzereiniteit” (uitoefening van een protectoraat), maar niet Chinese “soevereiniteit” over Tibet werd erkend. Volgens critici ondermijnt Groot-Brittannië daarmee de onderhandelingspositie van Tibet.

Communistische inval

China houdt vol dat Tibet al zevenhonderd jaar Chinees grondgebied is. Tijdens de Manchu-dynastie (van begin achttiende eeuw tot 1912) was China een soort feodale opperheer die de Dalai Lama militaire bescherming bood indien noodzakelijk. De afgelegen Himalaya-regio bestuurde zichzelf.

In 1949 viel het communistische China Tibet binnen om de Manchu-claim op de regio te versterken. Een opstand tegen het Chinese bestuur in 1959 werd bloedig neergeslagen en de huidige Dalai Lama vluchtte met zo’n 80.000 aanhangers naar India, waar een regering-in-ballingschap werd opgericht.

De Dalai Lama kreeg in 1989 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn vastbesloten en geweldloze strijd voor de Tibetaanse zaak. Hij heeft herhaaldelijk gezegd niet te streven naar een soeverein, onafhankelijk Tibet, maar naar meer autonomie. Dat zou in 1951 beloofd zijn door de communistische leiders, maar die kwamen hun belofte nooit na. “De situatie in Tibet is sterk verslechterd”, zei de Dalai Lama kort geleden tegen journalisten in Tokio. “Dit oude land, met zijn oude cultuur en erfenis sterft.”

Tussen Peking en de Tibetaanse leiders heerst wantrouwen en de visies lijken onverzoenlijk. Vertegenwoordigers van de Dalai Lama voerden sinds 2002 acht maal gesprekken met Chinese onderhandelaars, maar die bleven zonder zichtbaar resultaat.

Beide partijen zijn het zelfs niet eens over de vraag over welk Tibet gesproken wordt. De Dalai Lama zegt alle zeven miljoen Tibetanen te vertegenwoordigen, terwijl de Chinezen slechts doelen op de 2,8 miljoen Tibetanen in de Autonome Regio Tibet. De meeste Tibetanen wonen, als gevolg van de nieuwe grenzen die de communistische leiders in de jaren vijftig trokken, in de provincies Sichuan, Yunnan, Gansu en Qinghai.

Peking zegt dat het zogenoemde ‘Groot Tibet’ dat de Dalai Lama zegt te vertegenwoordigen, een kwart van het Chinese grondgebied uitmaakt. Volgens Peking is Tibet nooit zo groot geweest. De Chinezen beschuldigen de Dalai Lama er ook van dat hij in het geheim onafhankelijkheid nastreeft. Peking noemt de huidige besprekingen in Dharamsala “betekenisloos”, omdat de visie van de Tibetanen in ballingschap niet representatief zou zijn voor het gehele Tibetaanse volk.

Mensenrechtenkwestie

Uit een geheime peiling onder Tibetanen in China blijkt echter dat de meeste Tibetanen elke beslissing van de Dalai Lama volgen, stelt een woordvoerder van het Tibetaanse parlement in ballingschap, Karma Chophel. Hij kon geen details geven over hoe de peiling was uitgevoerd. Het aantal Tibetanen dat volledige onafhankelijkheid wil, zou volgens hem echter veel groter zijn dan de aanhangers van de middenweg.

China kent wel een hoge mate van autonomie toe aan de voormalige koloniën Hong Kong en Macao, maar zegt dat het die autonomie niet zal toekennen aan inwoners van niet-Han-gebieden. Peking ziet de Tibetaanse impasse als een soevereiniteitskwestie, maar de Tibetanen in ballingschap zien het als een mensenrechtenkwestie.