Tien jaar NAFTA geen reden tot feesten

Het Noord-Amerikaans Vrijhandelsverdrag (NAFTA) is op 1 januari tien jaar oud. Het baanbrekende akkoord tussen de VS, Canada en Mexico heeft volgens critici veel minder opgeleverd dan beloofd.



“Waren alle beloften ingelost, dan zou NAFTA een geweldige boom veroorzaakt hebben en zouden we met z’n allen de champagne laten knallen,” zegt Lori Wallach, hoofd van Public Citizen, een consumentenorganisatie in Washington. “Maar de resultaten zijn verdomd bedroevend.”

Het verdrag zou in de VS honderdduizenden arbeidsplaatsen met hogere lonen scheppen. Het zou het milieu beschermen. Het zou in de drie landen de levensstandaard verhogen. Het zou Mexico omtoveren van armlastig ontwikkelingsland tot een bloeiende economie.

Maar volgens de critici heeft NAFTA jobs doen verdwijnen, de lonen doen zakken en de bescherming van het milieu moeilijker gemaakt. “Na 10 jaar is het duidelijk dat de meeste mensen in de drie landen zijn ingeschoten bij NAFTA; de enige winnaars zijn de grote bedrijven die het verdrag mee hebben geschreven,” zegt Wallach. Het Noord-Amerikaans Vrijhandelsverdrag stelt bedrijven als General Motors, Ford en Chrysler in staat afdelingen te openen in Mexico. Daar profiteren ze van de goedkope arbeid. De afgewerkte producten worden geëxporteerd naar Canada en de Verenigde Staten.

De NAFTA-regels leggen elk land beperkingen op inzake hun binnenlands beleid, in kwesties gaande van milieu en voedselveiligheid tot banken en veiligheidsvoorzieningen voor vrachtwagens. De nooit eerder geziene rechten voor investeerders die in het plan zijn verweven, stipuleren ook dat investeerders compensatie kunnen vragen voor “indirecte onteigening”. Onder die omschrijving kan elke beslissing van de overheid vallen die de waarde van een buitenlandse investering vermindert, ook wanneer ze volksgezondheid en milieu beschermt. Zo werd de Mexicaanse regering in augustus 2000 verplicht tot het betalen van 17 miljoen dollar aan een Californische firma die van een Mexicaanse gemeente geen toestemming had gekregen om een verwerkingsbedrijf voor gevaarlijk afval te openen in een kwetsbare omgeving.

Volgens Public Citizen hebben de VS nu een gemiddeld jaarlijks handelsdeficit met Mexico van 37 miljard dollar. Het gevolg: in de VS zijn bijna drie miljoen jobs in de verwerkende nijverheid verloren gegaan. De reële lonen in de VS liggen ondanks de economische groei van de jaren 90 nog steeds onder het niveau van 1972, terwijl de inkomensongelijkheid de hoogte is ingegaan. Dat is vooral een gevolg van de groei van de dienstensector, waar sommige lonen veel lager zijn. Het Institute of Policy Studies, een andere kritische Amerikaanse denktank, meent dat NAFTA het Amerikaanse arbeiders ook moeilijker heeft gemaakt om te strijden voor betere lonen en arbeidsvoorwaarden. Amerikaanse werkgevers kunnen nu vlot dreigen met een verhuis naar Mexico.

De Amerikaanse regering haalt andere cijfers aan om het verdrag te verdedigen. Volgens het U.S Trade Representative Office is de totale handel tussen de NAFTA-landen tussen 1993 en 2002 meer dan verdubbeld. Rechtstreekse buitenlandse investeringen door NAFTA-partners in de drie landen stegen van 136,9 miljard dollar in 1993 naar 299,2 miljard dollar in 2000. Vorige week verkondigde ook de Wereldbank dat NAFTA, globaal genomen, een goed akkoord is, vooral voor Mexico. De productiviteitsgroei is daar verdriedubbeld, een gevolg van het veel sneller invoeren van nieuwe technologieën.

Critici stellen dat de zegeningen voor Mexico beperkt blijven. Volgens een recent rapport van het Global Resource Action Centre for the Environment (GRACE) heeft NAFTA 1,75 miljoen Mexicaanse boeren van hun akkers verdreven en gedwongen te migreren naar de steden of naar de Verenigde Staten. Lauren Carlsen van het Inter-hemispheric Resource Centre, een drukkingsgroep in Mexico-stad, zijn sinds de ondertekening van het verdrag de Mexicaanse prijzen voor landbouwproducten - vooral maïs - ingestort onder druk van de zwaar gesubsidieerde import uit de VS. Ook de Mexicaanse inkomens hebben een duik genomen. Volgens het Centre for Economic and Policy Research (CEPR) in Washington is het inkomen per persoon op 10 jaar tijd met slechts negen procent gegroeid. Dat is ongeveer één vijfde van de groei in jaren ‘60 en ‘70. “Geen econoom kan dat in eer en geweten een succes noemen” vindt Mark Weisbrot van het CEPR.

NAFTA-voorstanders stellen dat het verdrag honderdduizenden banen heeft geschapen in Mexico, vooral via maquiladoras, Amerikaanse ondernemingen die in Mexico voor de export produceren. “We kregen lage lonen, ongewenste seksuele intimiteiten en de vernietiging van het leefmilieu” constateert Marth Ojeda, een arbeidster in een maquiladora en de leidster van een belangenvereniging voor lotgenoten. Ojeda: “De meeste maquiladora-arbeiders zijn erg jong - tussen 16 en 25. Hun ogen, ruggen en handen zijn nog goed. Ze maken zo’n lange dagen dat ze de zon nog nauwelijks zien”.

Arbeiders en overheidsdiensten in Canada, de derde NAFTA-partner, verging het niet beter. De gewezen Canadese premier Brian Mulroney noemde NAFTA bij de start een koude douche die het land nodig had om zich te hervormen van een bedreigde welvaartstaat tot een land dat de internationale concurrentie aankan. 10 jaar later zeggen Canadese critici dat de bedrijfswereld het verdrag heeft misbruikt om aan te dringen op besparingen in allerlei sociale programma’s. Het beste voorbeeld daarvan, aldus critici, is het terugschroeven van de werkloosheidsuitkeringen. Volgens het Canadese Centre for Policy Alternatives waren in 2001 nog 40 procent van de werkloze Canadezen uitkeringsgerechtigd, tegenover 90 procent in 1989. Ook mensen met een laag inkomen en bejaarden werden zwaar geraakt, stelt Maude Barlow, de voorzitster van de Council of Canadians.

Als er één les kan geleerd worden uit tien jaar NAFTA, stelt het Institute of Policy Studies, dan is het dat er “geen gegarandeerd verband bestaat tussen de liberalisering van handel en investeringen en vooruitgang voor arbeiders en leefmilieu.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.