Tienduizenden Colombiaanse vluchtelingen vast in Venezuela

In Guasdualito en El Nula, aan de grens met Colombia, arriveren de Colombiaanse boeren druppelsgewijs. Ze voegen zich bij het legioen dat de laatste zeven jaar het vluchtelingenstatuut heeft aangevraagd.
Een van hen is Laura*, die snoep verkoopt. Ze had een restaurantje in Colombia, in een zone die tot 2005 door de linkse FARC-rebellen werd gecontroleerd. Toen rechtse milities de regio binnenvielen, sloeg ze met haar drie kinderen op de vlucht.
Haar man, de vader van haar derde kind, een meisje van vijf, bleef achter. Hij sloot zich aan bij de FARC en wil zijn dochtertje nu terug naar Colombia halen. Laura weigerde. Haar man bedreigde haar per telefoon met de dood. Maar ze kan zich niet verplaatsen. Haar aanvraag voor het vluchtelingstatuut werd geweigerd waardoor ze geen papieren heeft om verder te reizen. Ze denkt eraan in beroep te gaan.

Veertig dossiers per maand

Venezuela keurde in 2001 een vluchtelingenwet goed en heeft sindsdien 1327 Colombianen het statuut toegekend. Veertienduizend aanvragen worden nog onderzocht. De Nationale Vluchtelingencommissie behandelt veertig dossiers per maand.
Volgens het VN-vluchtelingencommissariaat (UNHCR) telt Venezuela meer dan tweehonderdduizend vluchtelingen die voor het statuut in het aanmerking komen. In de zone van Guasdualito en El Nula alleen al zijn ze met ruim twintigduizend.
“UNHCR en de Commissie vangen diegenen op die echt vluchteling zijn, maar we kunnen op ons grondgebied geen mensen aanvaarden die op de vlucht zijn voor justitie of problemen kunnen veroorzaken”, zegt Ricardo Rincón, de voorzitter van de Nationale Vluchtelingencommissie.

Alles verliezen

“Aan de controleposten vragen ze een identiteitsbewijs of paspoort”, zegt de 57-jarige Pedro. “Ik heb geen van beide. Een identiteitsbewijs krijg ik niet omdat mijn aanvraag voor het vluchtelingenstatuut nog steeds loopt. En het consulaat geeft mij geen ander paspoort omdat het mij een bankrekening vraagt. Hoe kan ik een bankrekening in Colombia krijgen als ik gevlucht ben?”
Hij had een boerderij in Colombia. Toen de Zwarte Arenden, extreemrechtse paramilitairen, binnenvielen, vertrok hij. “Volgens hun gegevens waren we daar allemaal guerrillero’s, dus moesten we vluchten.”
In El Nula begon hij een nieuwe boerderij. Hij kreeg voldoende geld bijeen voor een huis en bromfiets. “Maar niets staat op mijn naam”, zegt hij. “Alles staat op naam van vrienden, landgenoten of Venezolanen die ik vertrouw. Ik heb zelfs geen rijbewijs voor mijn bromfiets, want ook daarvoor heb je een identiteitsbewijs nodig. Als ik ooit opnieuw moet vertrekken, als de spanningen tussen Colombia en Venezuela verder oplopen bijvoorbeeld, dan zal ik opnieuw alles verliezen.”
* fictieve naam