Tijd voor ingrijpende hervormingen in het onderwijs

‘De inzet van het onderwijsdecreet was om een goede sociale mix te creëren, maar we stellen nu vast dat dit niet lukt’, zegt directeur-generaal van het katholieke onderwijs Mieke Van Hecke in DM 08/02. Vanuit GO! bevestigt men dat ‘wat nu wordt gedaan niet werkt’. Het is een ‘pijnlijke vaststelling’, maar verder deelt GO! niet dezelfde analyse als Van Hecke, want ze willen blijven inzetten ‘op een sociale mix in de scholen’. Nu is de vraag in welke richting we verder gaan.

Als het van de minister van onderwijs Pascal Smet afhangt is het antwoord duidelijk ‘Vlaanderen streeft naar gemengde scholen’, maar ‘we beseffen dat door de bevolkingssamenstelling in stedelijke omgevingen concentratiescholen onvermijdelijk zijn’.

Dringend radicale maatregelen nodig

Men is het er mee eens en we kunnen het maar moeilijk ontkennen, gezien we elk jaar de cijfers onder onze neus krijgen, die aantonen dat het onderwijs in België enorm uitsluitend en ongelijk is. ‘Segregatie en selectie zit ons onderwijssysteem in de genen’ gaat Smet verder. Hoe denkt u hier verandering in te brengen, meneer de minister? Is het GOK-decreet en een nieuwe pedagogische aanpak voldoende of is het misschien tijd voor ingrijpende hervormingen? Naar mijn mening moeten we dringend radicale maatregelen nemen, want we spelen nu al een tijd met de toekomst van de volgende generaties.

We hebben een sterk gedifferentiëerd onderwijssysteem waarin leerlingen al op jonge leeftijd geselecteerd worden naar niveau en inzake beroepsgerichte oriëntatie. Dit heeft negatieve effecten op de gelijke verdeling van onderwijskansen tussen leerlingen uit uiteenlopende groepen in de samenleving. Onderzoek heeft meermaals bewezen dat dit fataal is voor leerlingen met een lage socio-economische achtergrond en migranten omdat de kans groot is dat zij in lage richtingen en in zwakke scholen terechtkomen. Dit werkt segregatie in de hand. Het aantal leerlingen met een migrantenachtergrond in ‘zwarte scholen’ is drie keer hoger dan het aantal leerlingen zonder migratiegeschiedenis.

Bleek discours

Er zijn nog andere problemen die men moet durven benoemen. Het onderwijs wordt niet langer gezien als emancipatorisch, het is een puur instrument geworden van de economische competitiviteit. Manageriale en financiële principes hebben de sociale en politieke waarde van het onderwijs van de kaart geveegd. Is het dan verwonderlijk dat onze leerlingen slecht scoren op burgerzin en democratische vorming?

‘Gelijke kansenbeleid’ is niet meer gebleken dan een bleek discours. De kloof tussen de leerlingen is groter geworden en de goed presterende scholen hebben de kans gekregen om te selecteren wie ze willen. Het is de markt die beslist. Dit betekent dat zij die in een zwakke positie zitten de grote verliezers zijn, want ze komen met ongelijke kansen in het onderwijssysteem terecht gezien hun socio-economische status. Bovendien hebben deze leerlingen minder baat bij het onderwijs, ze halen veel minder vaak een diploma en zo versterkt de school hun nadelige positie in plaats van deze recht te zetten.

Brussel

Het onderwijs wordt niet langer gezien als emancipatorisch, het is een puur instrument geworden van de economische competitiviteit.
Leerlingen met een migrantenachtergrond zijn hier het slachtoffer. De relatie met de school heeft ook gevolgen voor hun zelfbeeld. De school zoals die vandaag is ingericht komt overeen met het beeld en de eisen van het ‘hardwerkende blanke middenklasse gezin’. Voor veel van deze leerlingen is de school de instelling die de dominante samenleving representeert. Het is hier dat deze leerlingen er achter komen dat ze volgens dit dominant beeld een mislukking zijn en dus is vaak de enige optie die overblijft zich afzonderen met anderen die hetzelfde lot delen.

Brussel is hier jammer genoeg een goed voorbeeld van. Jongeren voelen zich vervreemd binnen het onderwijs en zijn niet gemotiveerd. Het is niet toevallig dat bijna 25% van de jongeren de school zonder een diploma verlaat. Er is grote competitie tussen de Franstalige en de Nederlandstalige scholen (en de Europese scholen), infrastructuur schiet tekort en er is een gebrek aan leerkrachten. Dit heeft een diepe impact op de toekomst van de jongeren en de stad, want de school kan een belangrijke rol spelen om de sociale en economische mobiliteit van de jongeren te vergroten.

Hervormingen

Om de kwaliteit en gelijkheid van ons onderwijs te verbeteren hebben we een breed en langetermijn perspectief nodig. Het debat over de functie en invulling van onderwijs zou breder gevoerd moeten worden, zodat onderwijs de vertaling wordt van wat de samenleving nodig acht, en niet enkele dominante geledingen van de samenleving. Ouders en leerlingen moeten actief betrokken worden bij dit debat en meer inspraak krijgen. Er moeten socio-economische hervormingen komen die families de kans geven om beter onderwijs aan hun kinderen te bieden. Er moeten meer middelen vrijkomen om de zaken anders en beter aan te pakken.

In Brussel bijvoorbeeld is de dualiteit Frans – Nederlands achterhaald en die moet worden opengebroken. Het Brussels onderwijs moet in de handen van Brusselaars zijn en liefst zo snel mogelijk de stap maken naar meertalig onderwijs als een weerspiegeling van een multiculturele stad. De pedagogische uitwerking van het onderwijs moet stroken met de samenstelling van de Brusselse jeugd. Alleen op deze manier kunnen we de jongeren de toekomst geven die ze verdienen.

Bleri Lleshi is Brussels filosoof en documentairemaker. Dit opiniestuk is eerder verschenen op www.deredactie.be.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.