Timorese Kerk eist aftreden moslimpremier

Negen dagen duren de door de clerus geleide protesten in de Oost-Timorese hoofdstad Dili al. Nog steeds weigert de Kerk terug te komen op haar eis dat premier Alkatiri aftreedt. De premier van zijn kant zegt dat daartoe geen kans bestaat. Ik ben verkozen. Aftreden zou een zeer ernstig precedent scheppen, zei hij.

De premier moet aftreden omwille van de huidige sociale, economische en politieke situatie in Oost-Timor, zo schreven de bisschoppen Alberto da Silva uit de hoofdstad Dili en Basilio do Nascimento uit de stad Baucau in een brief aan de parlementsvoorzitter Francisco Guterres, een leider van de regerende Fretilin-partij.

We maken de jongste episode mee van een oorlog tussen de religieuze en politieke autoriteiten die in februari losbarstte”, zegt de Portugese analiste Katia Catulo. “Toen besliste de regering-Alkatiri om de verplichte godsdienstlessen in openbare scholen te schrappen.”

De katholieke clerus rebelleerde tegen de beslissing, een uitwerking van de principiële scheiding tussen Kerk en staat. Dat principe staat expliciet in de grondwet van Oost-Timor, dat op 20 mei 2002 onafhankelijk werd van Indonesië. Fretilin wil dat de Kerk de grondwet respecteert.

De Oost-Timorese president José Alexandre Xanana Gusmao probeerde de regering en de Kerk tot een dialoog te bewegen. Hij deed daarbij beroep op zijn prestige als verzetsleider tegen de bezetting door het Indonesische leger. De katholieke Kerk speelde een actieve rol in het verzet tegen de Indonesische bezetting. Maar de bisschoppen wezen dat voorstel af.

Hun onverzettelijkheid kan een nieuwe oorlog uitlokken, zegt Fretilin.

De bisschoppen zijn scheppen een klimaat dat naar een opstand leidt, zegt minister van Binnenlandse Zaken Rogério Lobato. Hij nodigde priesters die een vinger in de politieke pap wensen uit om hun mantel aan de haak te hangen en lid te worden van een politieke partij, in plaats van religie te gebruiken om de regering te pesten.

De vice-bisschop van Dili, Apolinário Guterres, houdt vol dat de protesten van katholieken niet alleen over religie gaan. De kern van het probleem ligt volgens hem in het maatschappijmodel dat wordt opgelegd. De mensen hebben hun vertrouwen in de regering verloren en eisen haar ontslag, zei hij maandag in een verklaring.

Fretilin reageerde dinsdag met een eigen verklaring die stelde dat ze niet zullen toelaten dat iemand met geweld de macht grijpt. Ze riep het land op de ervaring van 1975 niet te herhalen, toen de Timorezen net na hun onafhankelijkheid slaags raakten. De burgeroorlog maakte de weg vrij voor een bezetting door Indonesische troepen, die een kwarteeuw duurde. In die zwarte episode kwamen 230.000 van de 650.000 inwoners van Oost-Timor om.

De minister van Buitenlandse Zaken van Oost-Timor, de Nobelprijswinnaar voor de Vrede José Ramos-Horta, zegt dat ook hij in contact was met Monseigneur Basilio do Nascimento om bruggen van begrip te bouwen. Maar hij bekritiseert de houding van de Kerk tegenover Alkatiri, een houding die volgens hem in de grond stamt uit het feit dat de premier moslim is.

Ook Portugal maakt zich ongerust over de ontwikkelingen in haar oud-kolonie, momenteel een van de twintig armste landen ter wereld. De Portugese minister van Buitenlandse zaken, Diogo Freitas do Amaral, zegt dat hij de gebeurtenissen op de voet volgt. We hebben aanbevolen dat beide kampen een dialoog aangaan, maar ongelukkig genoeg lijkt dat niet te gebeuren. (ADR/MM)