Tine Danckaers over opvangcrisis asielzoekers

Voor het derde jaar zitten we met een opvangcrisis, is België niet voorbereid om alle mensen onderdak te verlenen, wat zich vooral toont met extremere wintertemperaturen. Heeft de regering dan nog geen stappen genomen ?

In het Regeerakkoord van november 2011 werd een spreidingsplan opgenomen, wat wil zeggen dat de gemeenten worden aangemoedigd om zelf voor kleinschalige opvang te zorgen. Dat is een goede zaak, want het impliceert gedeelde verantwoordelijkheid. Tot nu droegen vooral grote steden, in de eerste plaats Brussel, de verantwoordelijkheid, met alle gevolgen vandien voor de opvang in die steden, die met een verzadiging in het lokale opvangnet kampen. Het spreidingsplan is dus een goede zaak, maar uiteraard is er voldoende tijd nodig voor gemeenten om zich te organiseren. Die is er nu niet.

Wettelijk moeten we die opvang voorzien. Daar is geen twijfel over. België heeft sinds 2007 een Opvangwet. Daarmee engageren we ons als land om opvang te regelen voor asielzoekers, gezinnen met kinderen en niet begeleide minderjarigen. Het is kwestie om dat waar te maken.

We zien helaas dat België een steeds restrictiever beleid toepast wat betreft de opvang van asielzoekers. Daarbij zijn vragen te stellen of het recht op toegang tot de asielprocedure niet wordt uitgehold, waardoor kwetsware groepen uit de boot dreigen te vallen.

In het kamerdebat ging het er hevig aan toe. Werden de juiste klemtonen gelegd?

Nee, het toonde aan hoe ook hier, van een crisissituatie voor daklozen, een politiek spel wordt gemaakt. Het kamerdebat was een lelijk rondje zwartepieten doorschuiven. Men zou toch verwachten dat men de klemtoon legt op de hoogdringendheid van het probleem, namelijk mensen uit de vrieskou halen, en op het vastleggen van termijnen om structurele maatregelen te treffen en een volgende opvangcrisis te vermijden.

Het debat diende in de eerste te gaan over de noodhulp voor deze mensen. Dat is een kwestie van humaan beleid voor iedereen. Als we erin slagen om nationale rampenplannen in werking te doen treden en noodopvang te voorzien bij bijvoorbeeld noodweer, denk maar aan overstromingen, moeten we dat ook kunnen voor de mensen die in de marge van deze samenleving leven.

Vluchtelingenwerk waarschuwde in de zomer al voor een derde opvangcrisis. Dat toont dat de crisis structureel is, en dus is er uiteraard nood aan structurele maatregelen (verkorten procedures, beter en efficiënter en humaan terugkeerbeleid, enzvoort), iets dat we al jaren herhalen. Er moeten knopen doorgehakt worden, die niet in de eerste plaats gestoeld zijn op een beleid van de buurlanden maar die zijn aangepast aan onze nationale wetgeving en het beleid daarrond. Belangrijk daarbij is om voldoende dialoog te hebben tussen de decision makers en het middenveld, mensen die dagdagelijks op het terrein staan.

Is de opvangcrisis te wijten aan het stijgend aantal asielaanvragen?

Veel heeft te maken met die Opvangwet uit 2007, waarin beslist werd dat asielzoekers tijdens de hele asielprocedure opvang en begeleiding zouden krijgen in plaats van financiële steun. Dat impliceerde meer opvangplaatsen, die niet werden bijgecreëerd.
Asielzoekers mochten tijdens hun procedure niet werken. Dat had uiteraard een weerslag op de mogelijkheid om een woning te zoeken op een toch al krappe woningmarkt. Gevolg: mensen bleven langer in de opvang. Samen met het recht voor gezinnen met onwettig verblijf op opvang legde dit een extra druk op het opvangnet.

Verder is het zeker zo dat de regularisatiecampagne van 2009 heeft geleid tot een verhoging van het aantal asielaanvragen en dus tot een verhoging van het recht op opvang. Of mensen dat recht ook hebben opgenomen, is nog onduidelijk.