Toch geen heimwee naar de dictatuur in Latijns-Amerika

Volgens de Latinobarómetro, die sinds 1995 de politieke opvattingen van de bevolking in 18 Latijns-Amerikaanse landen in kaart brengt, is de laatste tijd alleen in Peru de roep om een autoritair regime sterker geworden. Meer dan 90 procent van de Peruanen ziet hun president, Alejandro Toledo, niet meer zitten. Maar zelfs in die moeilijke omstandigheden zegt nog altijd 45 procent van de bevraagde Peruanen achter de democratie te staan.

Over alle onderzochte landen samen spreekt 53 procent van de 19.000 bevraagden hun steun uit voor de democratie - een status quo in vergelijking met 2003. Maar liefst 71 procent van de respondenten is het eens met de stelling dat de democratie soms misschien wel problemen doormaakt, maar toch het beste bestuurssysteem is. In 12 van de 18 onderzochte landen stelt een meerderheid van de respondenten dat ze in geen enkele omstandigheid een militaire regering zouden steunen. In El Salvador, Peru, Honduras en Paraguay denken nog altijd minstens vier op tien burgers er zo over.

De militairen behoren tot het verleden. Er is geen terugkeer naar de dictatuur bezig, zegt Marta Lagos, de directeur van de Latinobarómetro. Ze heeft vragen bij de in april gepubliceerde studie van het VN-ontwikkelingsprogramma (UNDP) waarin gewaarschuwd werd dat een groot deel van de Latijns-Amerikanen niets tegen een autoritair regime zou hebben als daarmee de economische problemen beter opgelost raakten.

Het grootste aandeel aan overtuigde democraten in Latijns-Amerika leeft in Uruguay (78 procent), Venezuela (74 procent), Costa Rica, de Dominicaanse Republiek, Argentinië en Panama (allemaal 64 procent of meer). In Chili, Mexico en El Salvador gelooft ook minstens de helft van de bevolking nog in de democratie. Bolivia en Peru (45 procent), Brazilië (41 procent), Nicaragua en Paraguay (39 procent) en Guatemala (35 procent) zitten wel met een probleem.

Anders dan de Latinobarómetro maakte het Ontwikkelingsprogramma van de VN in de eerste plaats gebruik van interviews met politici en de verantwoordelijken van grote bedrijven en instellingen. Dat levert een verklaring voor de krasse verschillen tussen de vaststellingen.

Volgens de analisten van de Latinobarómetro ligt de meerderheid van de Latijns-Amerikanen niet in de eerste plaats wakker van het democratische gehalte van hun regering. Wat mensen boos maakt, is het gebrekkige antwoord van de autoriteiten op de sociale en economische problemen waar ze mee worstelen, stelt Latinobarómetro-directeur Lagos. De burgers willen dat die problemen worden opgelost; op welke manier is niet zo belangrijk. Maar het geloof in het kunnen van militaire bestuurders is klein.

De ploeg van de Latinobarómetro waarschuwt dat de afkeer van autoritaire oplossingen niet betekent dat de democratie voor goed wortel heeft geschoten in Latijns-Amerika. De aanpassingsproblemen die de Latijns-Amerikanen 10 jaar geleden hadden met bestuursvormen waarbij de macht bij het volk ligt en de meerderheid beslist, bestaan nog altijd. De onvrede met bestuurders en de staatsinstellingen lijkt volgens de studie niet te zullen verdwijnen zolang de economische problemen blijven voortwoekeren. (PD)