Toekomst van Afrika ligt in groene energie

“De grote wereldeconomieën leven grotendeels van financiële transacties die niet verbonden zijn met ontwikkeling”, waarschuwt Supachai Panitchpakdi, secretaris-generaal van de VN-Conferentie voor Handel en Ontwikkeling (Unctad). “Exportgroei leidt niet automatisch tot groene economische groei, we moeten naar de handel kijken voor ontwikkeling.”

Het neoliberale economische beleid heeft gefaald, zegt Panitchpakdi. Groene economieën in Afrika en elders hebben een sterk nationaal beleid nodig voor investeringen, belastingen en de bescherming van plaatselijke industrieën. “Groene economische ontwikkeling is de onderbouw van milieubescherming, economische groei en ontwikkeling.”

Mensen overbodig

Het voorlopige economische herstel dit jaar is grotendeels een herstel zonder banen aangezien het huidige economische groeimodel “mensen overbodig” maakt, zegt Achim Steiner, directeur van het VN-Milieuprogramma (UNEP). “Het bevoordeelt bijvoorbeeld grote geconcentreerde energienetwerken die zeer weinig mensen nodig hebben.”

Een CO2-arme economie is niet geschikt voor de rijke landen, wel voor de armste landen aangezien ze efficiënter met de middelen omspringt, meer mensen tewerkstelt en ontwikkeling brengt die minder kost, zegt Steiner. “We moeten de Afrikaanse economieën laten groeien, maar alleen via groene duurzame ontwikkeling, die is losgekoppeld van een toenemend gebruik van middelen.”

“Na vijftig jaar ontwikkeling had 80 procent van de Keniaanse bevolking geen toegang tot elektriciteit. Nu, nadat men in 2008 is overgeschakeld op hernieuwbare energie, hebben meer Kenianen dan ooit toegang tot elektriciteit.”

“Meer dan een half miljard mensen die op het platteland wonen in Afrika hebben nauwelijks of geen toegang tot elektriciteit”, zegt energie-econoom Nebojsa Nakicenovic van het Internationaal Instituut voor de Analyse van Toegepaste Systemen in Oostenrijk. “Ze geven een groot deel van hun inkomen uit aan wat kerosineverlichting of dieselelektriciteit met een kostprijs die dubbel zo hoog is als wat de gemiddelde Europeaan betaalt. Ofwel, en dat is het ergst van al, zijn ze aangewezen op zaklantaarns, de duurste vorm van verlichting die beschikbaar is.”

Technisch doenbaar

De wereldwijde kost van algemene toegang tot moderne energiediensten wordt geraamd op 80 tot 100 miljard dollar per jaar, zeggen een aantal studies, onder meer van het Internationaal Energieagentschap en van de Organisatie van de Verenigde Naties voor Industriële Ontwikkeling (Unido) in Wenen. “Dat lijkt veel geld maar het is aanzienlijk minder dan de 300 tot 600 miljard dollar die jaarlijks uitgegeven wordt aan subsidies voor de sector van fossiele brandstoffen.”

Technisch is het doenbaar, zegt Nakicenovic. Er moet minder energie worden geproduceerd dan wat landen als Brazilië en Zuid-Afrika de laatste jaren hebben kunnen toevoegen aan hun energieproductie. Als meer mensen toegang krijgen tot energie in Afrika, dan heeft dat tal van voordelen, zegt hij. Het zou de economische ontwikkeling aandrijven. Het zou de gezondheid van miljoenen mensen verbeteren aangezien er minder kerosine en biomassa wordt verbrand en de luchtvervuiling binnen dus daalt. Het zou ook de uitstoot van broeikasgassen verminderen en de ontbossing doen dalen.

Lokale technologie en lokale distributie van water-, biomassa-, zonne-, wind- en andere energie zijn het best geschikt voor Afrika. De uitdaging is investeringen aan te trekken, zegt Nakicenovic. Daarvoor zijn nationale programma’s nodig, met langdurige financiële engagementen van de internationale gemeenschap.

“We hebben geen internationale klimaatverdragen nodig om dit te doen”, zegt Nakicenovic. “Door de zaken goed aan te pakken, krijg je groene groei en welvaart.”