Toeristen kopen massaal geplunderde grafbeeldjes

In een souvenirwinkel in de Vietnamese hoofdstad staart een toerist naar een
mooi houten beeldje van een vrouw die haar hoofd met de handen omklemt. Op
wat modderige scheurtjes in de voeten na is het een smetteloos beeldje. De
eigenaar van het beeldje deelt de toerist mee dat het honderd jaar oud is
maar de deur uitgaat voor slechts 800.000 dong (53 euro).

Het beeldje komt uit het graf van een vrouw uit de Centrale Hooglanden.
Hoogstwaarschijnlijk werd haar graf geschonden, maar dat zal je niet zomaar
vernemen uit de mond van de verkoper. Bijna elke dag komt er iemand klagen
dat er een beeld gestolen is, zegt Y Sieu Djoai, een houtsnijder uit de
Daklak provincie. Een ambtenaar van het ministerie van Cultuur en Informatie
in Daklak bevestigt dat sinds het begin van dit jaar al een honderdtal
beelden verdwenen is. Op hun proces bekenden twee betrapte grafschenners dat
ze de opdracht hadden gekregen zoveel mogelijk beelden te verzamelen omdat
ze heel populair zijn bij toeristen.

Voor de families van de overledenen vormen de verdwijningen een drama. Y
Sieu Djoai legt uit: Als een familie zo’n beeld verliest dan moeten ze een
ceremonie houden om de doden om vergiffenis te smeken. Ze geloven dat er
anders erge dingen gaan gebeuren. De mensen van de Centrale Hooglanden
geloven dat wanneer iemand sterft, zijn ziel naar de geestenwereld vertrekt,
tot hij mag terugkomen als mens. De beelden bewaken en begeleiden de doden
terwijl ze in de geestenwereld vertoeven en drukken de liefde uit die de
levenden voor hen voelen. Elk beeld wordt gesneden tijdens een feest dat het
vertrek van de dode symboliseert en dat de breuk van alle relaties met de
dode betekent.

Tot op de dag van vandaag vertrouwt de lokale bevolking het snijden van deze
grafbeelden toe aan traditionele artiesten, die met een eenvoudig mes
afbeeldingen snijden in hardhout. De gesculpteerde voorstellingen tonen
mensen aan het werk, maar ook dieren, auto’s en zelfs vliegtuigen.

De beeldentraditie wordt echter niet alleen bedreigd door dieven en
toeristen. Het hardhout dat de beelden zo duurzaam maakte, raakt stilaan
uitgeput en de ambachtslieden moeten tegenwoordig zachter hout gebruiken,
dat veel sneller breekt en rot. Het ambacht zelf, dat vroeger van generatie
op generatie werd doorgegeven, sterft ook langzaam uit. De patriarch van een
dorp in Gia Lai, Dinh Y Dep, klaagt: De jongeren worden door nieuwe dingen
aangetrokken en verwaarlozen het voortzetten van de tradities. Y Sieu Djoai
zelf geeft toe dat zijn zoon het belang van de voortzetting van de
houtsnijkunst niet inziet. Deze 21-jarige die nu als toeristische gids
werkt, vat het modern samen: Waarom zouden we een graf versieren? De dood
is het einde.