Toestand Turkmeense gevangenissen zorgwekkend

De ex-Sovjetrepubliek telt in totaal 22 penitentiaire instellingen en 53 tijdelijke holding facilities, in elk politiedepartement één. Officieel is er in de penitentiaire instellingen plaats voor 8.100 gevangenen, in werkelijkheid zaten er tot voor de amnestiewet van december 2009 26.720 mensen opgesloten. In dat aantal zijn bovendien de gevangenen in voorlopige hechtenis niet opgenomen.
In Turkmenistan zouden 534 op 100.000 mensen in de gevangenis zitten. Een enorm aantal in vergelijking met de Europese landen (80-90) en zelfs in vergelijking met andere Centraal-Aziatische landen zoals Kyrgyzstan (285) en Kazakhstan (348).

Ziektes

TIHR heeft door middel van gesprekken met ex-gevangenen en onderzoek de situatie in de gevangenissen kunnen vasstellen. In het rapport komen er schrijnende zaken naar boven: fysiek geweld is meer regel dan uitzondering, corruptie teelt welig en er is een nijpend tekort aan voedsel.
In gevangenis BLK-4, vooral bedoeld voor politieke gevangenen, zitten 1.732 gevangenen terwijl er maar plaats is voor vijfhonderd. Door de overbevolking hokken zieke gevangenen (tuberculose, huidziektes,…) samen met gezonde. Daardoor raken die op hun beurt besmet. Ondanks herhaaldelijk vragen hebben gezondsheidsorganisaties zoals het Rode Kruis nog nooit toestemming gekregen om de gevangenissen te bezoeken.

Geweld

LBK-12 is de grootste gevangenis van het land, met plaats voor 2.100 gevangenen. Ook hier is de overbevolking substantieel: momenteel verblijven er 5.700 gedetineerden. De leefomstandigheden zijn heel hard, deels omdat de gevangenis zich situeert in de woestijn. ’s Zomers kan het er tot +50°C zijn, ‘ winters tot -20°C.
Een tweede reden voor de harde leefomstandigheden is het geweld in de gevangenis. Gedetineerden moeten niet enkel mishandelingen ondergaan door bewakers, maar ook door medegevangen. Meestal zijn de gevangenen gegroepeerd in drie grote clans die elkaar het leven zuur maken. In 2008 stierven minstens dertig gevangenen aan de gevolgen van vechtpartijen.
Door het geweld, maar ook door de miserabele hygiënische toestand, kent LBK-12 een opmerkelijk hoog sterftecijfer: 5,3%. Dat wil zeggen dat 1 op de 20 gevangenen de gevangenis niet meer levend verlaat.
Turkmenistan heeft tot nu toe nog geen penitentiaire code opgesteld. Shirin Akhmedova, directeur van het Turkmeense Nationale Instituut voor Democratie en Mensenrechten, heeft op de regeringssite laten weten dat ze nog bezig zijn met het opstellen van het document. TIHR roept in het rapport dan ook op om zo snel mogelijk de code in voege te laten treden.