Tot tranen toe

Eerlijk? Ik voelde toch een zekere rilling over mijn rug lopen bij de overwinningsspeech van Diederik Samsom. Oude liefde roest niet. Ik had me het voorbije decennium een beetje afgekeerd van onze noorderburen, ook van de Nederlandse socialisten. Als kind was ik gek op all things Dutch en al zeker van de rooie televisieomroep. Ik droomde ervan om net genoeg beroemd te worden om op zaterdagavond door Sonja Barend geïnterviewd te worden.

Ik was zwaar teleurgesteld in mijn favoriete buren, die zich sinds Pim Fortuyn, die ik op z’n minst nog fascinerend vond, lieten opjagen door populisten.

Maar toen Samson woensdag, tegen middernacht de woorden sprak: ‘Het roer moet om’, was ik toch onder de indruk. De kolkende massa, dronken van – allicht- goedkope schuimwijn en bijna 40 zetels , ging uit zijn dak.

Nederlanders zijn welbespraakter dan wij. Zelfs de ‘vox populi’. Als een willekeurige Hollander een microfoon onder de neus krijgt, landen al die zinnen keurig op hun pootjes. Bij ons moet iedereen die geen zeven jaargang dictie heeft genoten, al worden ondertiteld.

Ik hou gewoon van een goeie speech. Een snedig debat is fijn maar een goed onderbouwde uiteenzetting is nog net een beter vehikel om retorisch talent tentoon te spreiden. Dat heerlijke gevoel als een gedachte die je zelf nog niet kon grijpen ineens door een ander helder wordt geformuleerd en je denkt: ‘ja, dat bedoelde ik!’.

Bij het poetsen google ik wel eens ‘world’s changing speeches’ en laat me bij het ramen zemen meevoeren naar andere heroïsche tijdperken. Ik maak soep met Bobby Kennedy. Neem stof af met Malcolm X. Je kan veel zeggen over de Amerikanen, maar speechen kunnen ze. Een goeie spreekbeurt kan eenheid scheppen. Het individu raken én de massa beroeren. De neuzen in dezelfde richting krijgen. Het vuur aanwakkeren of gewoonweg doen ontbranden.

In ‘West Wing’, nog steeds met voorsprong de beste serie die de Amerikaanse televisie heeft voorgebracht en die Amerikanen in de grauwe Bush-administratiejaren deed dromen van een rechtschapen Amerikaanse president is het elke aflevering smullen. ‘Jed Bartlet’, de fictieve charismatische en democratische president die twee even fictieve ambtstermijnen in het Witte Huis woont, is zelf flink van de tongriem gesneden maar hij heeft natuurlijk ook nog eens een van de beste speechschrijvers in dienst, Sam Seaborn, gestalte gegeven door Rob Lowe.

Wie van onze huidige politici durft nog met een opgeheven stem, een afgemeten hoeveelheid woorden, en de juiste stiltes een groep mensen overtuigen?

Ik moest terugdenken aan die serie toen ik, onder het dweilen, luisterde naar Bill Clinton die een uurtje de ‘teleprompter’ aflas. Clinton fietste met hoorbaar gemak doorheen de voorbije Obamajaren, zette gevat de Republikeinen op hun plaats, zonder echt gemeen te moeten worden.

Misschien dat het Engels en de Angelsaksische traditie zich eerder lenen tot eloquente en opzwepende betogen? Is het toeval dat er geen adepte vertaling is voor het Engelse woord ‘wit’ (Humor? Denkvermogen? Geestigheid?)

Fran Lebowitz is zo’n volledig uit ‘wit’ opgetrokken persoon. New Yorkaise, schrijfster, en eloquentie in persoon. Je hoeft het niet altijd met haar eens te zijn maar het is altijd geestig en on-point. Haar speech waarin ze van leer trekt tegen burgemeester Bloomberg is legendarisch (‘nobody earns a billions dollars, you steal a billion dollars’)
Martin Scorsese vraagt haar de kleren van het lijf gedurende tachtig minuten, (gelukkig niet letterlijk) voor een documentaire over ‘Public Speaking’. Ik mag graag een fragmentje herbekijken na een debat over die nieuwe Gentse stadshal in de Zevende Dag.

Wij vinden het al heel wat als iemand een Latijnse spreuk correct kan opzeggen. In mijn korte professionele loopbaan zag ik toch al enkele speechende Vlaamse eminenties aan het woord. Het waren vaak tenenkrullende momenten. Er is geen state of the Union waar ik me iets van herinner.

Welke zijn de legendarische toespraken die onze politieke vaderlandse geschiedenis hebben gemarkeerd ? Ik heb er in mijn leven nog maar weinig gehoord, maar misschien heb ik niet goed geluisterd. Er is Willy De Clercq die op dat VLD-congres van2004 een vlammend betoog hield en ik herinner me wat gekke Steve Stevaert quotes. En er is natuurlijk Bart De Wever.

Ik klik ze niet meer aan, die filmpjes van lokale politici die viraal de ronde doen, en waarin slappe oneliners kracht worden bij gezet met beelden van pakweg, kleinvee. Politiek rijmt niet met ludiek.

Wie van onze huidige politici durft nog met een opgeheven stem, een afgemeten hoeveelheid woorden, en de juiste stiltes een groep mensen overtuigen? Geen verzameling mediagenieke ideetjes maar een samenhangend verhaal dat mij meeneemt.

Uw inzendingen zijn nog vier weken welkom. En ik wil tot tranens toe bewogen worden.