Tsjechische communisten voelen zich vervolgd

Sinds Ivan Langer namens de neoliberale ODS minister van Binnenlandse Zaken werd, twee jaar geleden, is er een ware klopjacht ontstaan om het staatsapparaat te reinigen van communistische overblijfselen. Een voormalige premier, twee voormalige ministers, een presidentskandidaat, een openbaar aanklager en een aartsbisschop zijn allemaal al beschuldigd van vroegere samenwerking met de communistische geheime dienst.

17 kilometer archief

Ook werd vorig jaar het Instituut voor Bestudering van Totalitaire Regimes opgezet, om documenten uit de periode van de nazi’s en van de communisten te bestuderen en publiceren. Er is speciale aandacht voor de communistische geheime dienst, de StB. Van de zeventien kilometer aan StB-archiefmateriaal met informatie over 220.000 beambten is de helft nog niet verwerkt.

De sociaaldemocratische oppositie en de communisten zijn niet blij met het Instituut. Ze vrezen dat persoonlijke informatie selectief kan worden gebruikt om politieke tegenstanders in diskrediet te brengen. In Polen is iets gelijkaardigs gebeurd. Maar volgens Lukas Cvrcek, een historicus aan het Instituut, gebeurt alles zorgvuldig. “Veel informanten moesten meedoen, maar gaven alleen onbelangrijke feiten door. Daarom moet elke zaak zeer zorgvuldig worden beoordeeld.” Bovendien is het Instituut niet het hoogste orgaan in het land. “Mensen kunnen ons voor de rechter beschuldigen van smaad als ze het niet eens zijn met de conclusies.”

Volgens de wet mogen kaderleden van de voormalige Communistische Partij, StB-agenten en mensen die de school van de Russische geheime dienst hebben gevolgd geen belangrijke functies in de regering bekleden. “De mensen die hun lidmaatschap direct opzegden en hun identiteit veranderen, konden blijven. De rest werd vervolgd”, zegt Hassan Charfo van de Communistische Partij.

Vorig jaar werd openbaar aanklager Radim Obst beschuldigd van medewerking met de StB, net toen hij een corruptieschandaal van een rechts politicus onderzocht. De beschuldiging werd pas ingetrokken toen zijn opvolger de zaak sloot.

Vervolging

De communistische KSCM, met 13 procent van de stemmen in 2006 de derde partij van het land, klaagt over vervolging. Maar ook tegen maatschappelijke organisaties wordt het “rode gevaar” ingezet. “Als een partij geen argumenten heeft, hoeft hij alleen maar zijn opponent te besmeuren”, zegt Jiri Tutter, hoofd van Greenpeace Tsjechië.

Volgens veel media en politici is het ook de Russische geheime dienst die de acties tegen het Amerikaanse raketschild steunt.

Uit angst voor beschuldigingen durven veel mensen geen lid te worden van de partij, maar stemmen er wel op. Alleen een verkiezingswinst zou hen weer in de mainstream brengen, aldus Charfo. “Als de machtsbalans verandert, verandert alles.”