Tunnels worden levenslijn naar Gaza

De honderden ondergrondse gangen houden het leven in Gaza al draaiend sinds Israël en Egypte in 2007 de grenzen naar het gebied sloten. De tunnels vormden tijdens de recente Gaza-oorlog een van de voornaamste doelwitten van de Israëlische militaire operatie. Maar intussen zijn ze zo goed als hersteld. Volgens het Wereldvoedselprogramma (WFP) zijn ze nog crucialer geworden voor de bevoorrading van het Palestijnse gebied.

Gaza-oorlog

Tijdens de oorlog kwam de economie in Gaza tot stilstand. Meer dan twintigduizend gebouwen werden vernield, waaronder veel fabrieken. Het verlies voor de privésector wordt op ruim 1 miljard euro geschat. Sinds het staakt-het-vuren van 18 januari blijven de grenzen grotendeels gesloten: amper 35 procent van de 460 miljoen euro aan hulp die gevraagd werden door de VN voor de heropbouw van Gaza, is het land al binnengeraakt. Volgens de VN komen er gemiddeld 127 vrachtwagens per dag over de grens, tegenover 475 voordat Hamas aan de macht kwam.
“Als Israël de grenzen zou openen, zou de hele tunneltrafiek in een seconde verleden tijd zijn”, zegt Abu Hussein, een Palestijn die een van de tunnels beheert. “Wat kunnen we doen? Deze tunnels voeden de mensen, zorgen voor de zaken die ze nodig hebben en bieden ons werk.”
Volgens analisten zijn de tunnels goed voor bijna twee derde van alle goederen die in de Gazastrook verkocht worden. Ongeveer twaalfduizend Palestijnen zouden er hun brood mee verdienen. Dat is heel wat in een land met een werkloosheidscijfer van 45 procent.

Weinig schade

Tijdens de militaire operatie waren de tunnels een belangrijk doelwit. Israël beweerde dat de luchtmacht zo’n zeshonderd  tunnels kon vernielen, goed voor  80 procent van het totaal. Volgens de Palestijnen die de tunnels beheren was er echter enkel schade aan de ingang van de tunnels, tot op een diepte van zo’n tien meter. Omdat de tunnels tot 25 meter onder de grond lopen, moest er dus enkel een nieuwe toegang gegraven worden op enkele meters van het originele gat.
“Voor de oorlog begon de tunnel daar”, zegt Abu Hussein, die naar een krater zo’n tien meter verderop wijst. “Het kostte ongeveer 4500 euro om een nieuwe ingang te graven en de muren te verstevigen.” De rest van de tunnel, helemaal tot in Egypte, was intact. Meteen na de oorlog begonnen weer voedsel, medische voorraden en andere goederen door de tunnels te stromen.
Abu Hussein en een tiental arbeiders die voor hem werken brengen chocolade door de tunnel, een van de goederen die Israël als “niet-essentieel” bestempelt en die dus niet doorgelaten worden aan de grens.

Drukke route

De ondergrondse trafiek heeft vooral ’s nachts plaats, om geen aandacht te trekken van de Egyptische veiligheidsdiensten die uitgerust zijn met moderne apparatuur uit de VS en de EU om tunnels op te sporen en te vernielen. Na zonsondergang worden allerlei producten, van snoep over medicijnen tot wasmachines, aangevoerd naar de grens. Daar verdwijnen ze in de tunnels die vertrekken in de kelders, tuinen en zelfs de huizen van lokale bewoners.
’s Nachts krioelt het aan de beide zijden van de grens in Rafah van de commerciële activiteit. Het geluid van honderden generators wordt afgewisseld met het geblaat en gemekker van dieren die in en uit de tunnels gedragen worden. De tunnels zijn soms bijna een kilometer lang en worden beheerd via licenties die toegekend worden door de lokale overheid. Ze zijn uitgerust met verlichting en telefoonlijnen. Sommige zijn hoog genoeg om er rechtop in te lopen.
Smokkelaars in zowel Egypte als de Gazastrook ontkennen met klem dat de tunnels enkel dienen om Hamas te bewapenen. Ze worden vooral gebruikt om de economie in Gaza draaiend te houden, met name in de periode na de oorlog, nu de hulp meer dan ooit nodig is.
Het is net ironisch, zeggen ze, dat de wapensmokkel veel intenser was voor Hamas aan de macht kwam. Sindsdien is het voor de smokkelaars veel lucratiever geworden om zakken chips te vervoeren. “Smokkelen gebeurt overal ter wereld”, zegt smokkelaar Ahmed. “De echte misdaad is dat je hier hoogopgeleide mensen ziet – dokters, ingenieurs, leraren – die dit werk doen omdat er niets anders is.”