Turkije martelt nog net zoveel als voorheen

Om tegemoet te komen aan de eisen voor lidmaatschap van de Europese Unie (EU), breidde de Turkse regering de wettelijke bescherming tegen marteling uit. Marteling is bij wet verboden en er staat minimaal drie jaar celstraf op.
Gevangenen hebben meteen recht op juridische bijstand en mogen nu minder lang worden vastgehouden zonder te worden voorgeleid. Van deze bepalingen kan worden afgeweken als het om terreurverdachten gaat.
Marteling is echter nog lang niet verdwenen uit Turkije. Volgens de Mensenrechtenassociatie van Turkije (IHD), nam het aantal gedocumenteerde gevallen van marteling consistent af in de jaren na de introductie van het zero tolerance-beleid. In 2008 verdubbelde het aantal echter.
 
Gegevens voor 2009 zijn nog niet officieel vrijgegeven, maar uit beschikbare gegevens blijkt dat ze iets hoger liggen dan in 2004, het jaar waarin de regerende partij de wetgeving tegen marteling uitwerkte. In dat jaar noteerde IHD 1040 incidenten.

Mentaliteit

“Het grootste probleem in Turkije is de mentaliteit”, zegt Necdet Ipekyuz, een arts die namens de Mensenrechtenstichting van Turkije (TIHV) gratis medische behandeling verstrekt aan slachtoffers van marteling. “Gearresteerden zijn onschuldig tot het tegendeel is bewezen, maar zo ervaart de Turkse politie dat niet.”
In 2008 meldde de minister van Justitie dat 4719 mensen in 2006 en 2007 klaagden over marteling, mishandeling en buitensporig geweld. Sezgin Tanrikulu, een bekende mensenrechtenadvocaat en voormalig voorzitter van de Orde van Advocaten in Diyarbakir, zegt dat slagen, gedwongen naar harde muziek luisteren en bedreigingen het meest voorkomen in Turkije.
“Dat gebeurt op straat, op politiebureaus en in gevangenissen”, zegt hij.  “In het verleden werden mensen vijftien tot twintig dagen vastgehouden. Ze werden mishandeld met elektrische schokken, slagen op de voetzolen, opgehangen in ongemakkelijke houdingen en er werden sigaretten uitgedrukt op hun lichaam”, zegt arts Ipekyuz. “Dat gebeurt nog wel, maar het is zeldzaam”, voegt hij eraan toe. Slagen en psychologische geweld, zoals bedreigingen en beledigingen, zijn volgens hem wel wijdverbreid.

Jongere slachtoffers

Dat er tegenwoordig sprake is van minder zware mishandelingen, heeft te maken met het feit dat de intensiteit van het conflict tussen de Turkse staat en de Koerdische PKK afnam, met de hervormingen om de Turkse wet te harmoniseren met de Europese wetgeving en de activiteiten van mensenrechtenorganisaties, stelt Ipekyuz. Het doel van de mishandelingen veranderde ook.
“Door de technologische ontwikkelingen is het gemakkelijker geworden om mensen te volgen, af te luisteren, hun mail te lezen, op afstand gesprekken op te nemen en bewijsmateriaal te verzamelen”, zegt Ipekyuz. “Het doel van martelingen is niet meer om mensen aan het praten te krijgen, maar om ze te laten bekennen dat de informatie die de politie al heeft, klopt.”
Een andere ontwikkeling is volgens Tanrikulu dat slachtoffers van marteling steeds jonger worden. Ipekyuz signaleerde die trend ook. “In het verleden wendden maar weinig kinderen zich tot de TIHV voor behandeling. Nu hebben we veel te maken met kinderen jonger dan vijftien jaar.”
In een recent rapport constateerde Amnesty International dat sinds 2006 duizenden minderjarigen gearresteerd en vervolgd werden als terreurverdachten omdat ze naar verluidt hadden meegedaan aan verboden demonstraties in Turkije.