Uhuru vs. Raila: strijd tussen Kenia’s koningskinderen

Armorgast Aurelius Maganga steekt het niet onder stoelen of banken dat hij voor Odinga gaat stemmen. ‘Ik ben een mens op leeftijd’, legt hij uit. ‘Ik weet dus dat de Odinga familie al vele offers heeft gebracht voor dit land.’ Raila was politiek gevangene op het einde van de jaren tachtig onder toenmalig president Arap Moi, onder meer voor zijn strijd voor een meerpartijensysteem in een Kenia dat toen nog met een eenpartijstelsel werkte.

Wissel van de etnische wacht

Armorgast staat net zoals de honderden anderen rond hem al uren in de brandende zon om te kunnen stemmen. Het proces duurt langer dan andere keren, allicht omdat de Kenianen nu zes stemmen moeten uitbrengen: president, senator, parlement, vrouwelijke kandidaat voor het parlement, county gouverneur en county volksvertegenwoordiger. ‘Er zijn al heel wat mensen afgedropen intussen, omdat het zo lang duurt.’ Hij heeft alleszins geen intentie om weg te gaan.

Hij heeft vertrouwen in deze stembusgang omdat de overheid deze keer beter voorbereid is. ‘Vorige keer waren het de leiders die de mensen tegen elkaar opzetten, deze keer zeggen zij zelf duidelijk neen tegen het geweld,’ concludeert Armorgast. Als het aan hem ligt, wint Odinga meteen in de eerste ronde. Zijn affectie lijkt vooral bij de Odinga-dynastie te liggen. ‘In 1968 kwam zijn vader ooit ergens in een regio, en er was een groep kinderen die luidkeels naast hem meeliep. Zijn entourage begonnen de kinderen meteen weg te jagen maar vader Odinga hield hen tegen. ‘Jaag de kleintjes nooit weg’, zei hij, ‘want op een dag worden ze groot,’ rakelt Armorgast met veel nostalgie op.

De zoon vertrouwt hij om de grondwet te implementeren, en bovendien is Raila Odinga niet om te kopen volgens Armorgast. Vele hervormingsgezinden aan de kust stellen hun vertrouwen in Odinga, of het nu gaat om de wissel van de etnische wacht na vijf decennia heerschappij van Kikuyu (de Kenyatta’s en uittredend president Kibaki) en Kalenji (voormalig president Arap Moi 1978-2002) of om het waarmaken van de staatshervorming. Hij was het die de nieuwe grondwet mee trok en hij behoort tot de Luo bevolkingsgroep. In 2007 zag hij bovendien — volgens zijn aanhangers onterecht — de presidentszetel aan hem voorbij gaan. ‘Nu is het zijn beurt’, luidt het.

Zo vader zo zoon

Taximan James houdt er een heel andere mening op na. Enkele dagen geleden reden we Mombasa vanuit het noorden binnen, enkele uren voor dat presidentskandidaat Uhuru zou neerstrijken voor een grootse rally. De straten kleurden rood van alle mensen die met t-shirts, petjes en vlaggen van The National Alliance (TNA), de partij van Kenyatta, richting bijeenkomst liepen of reden.

‘Als Odinga toen in 2007 echt gewonnen had, had hij nooit in een coalitieregering mogen stappen met Kibaki’, vindt James. ‘Hij deed het wel omdat hij gewoon uit is op macht.’ Hij is een absoluut overtuigd fan van Kenyatta, en praat op me in alsof ik ook mocht stemmen in zijn land. Volgens hem gaat Kenyatta ook meteen in de eerste ronde winnen, en wel liefst met 60+1 procent.

Zelf draagt hij geen TNA-attributen, maar op een gegeven moment haalt hij een vlaggetje uit zijn zijdeur en steekt het vrolijk uit het raam om voorbijrijdende medestanders te groeten. James is van dezelfde bevolkingsgroep als Kenyatta en ziet de situatie van de machtsverdeling liefst ongewijzigd. ‘Wie zegt er dat er geen wraakacties zullen zijn als de anderen nu plots aan de macht komen?’ vraagt hij zich af.

Ook bij James speelt de stamboom van Kenyatta voor heel wat mee, het was immers zijn vader die de grootse visie op het land Kenia had en het ook waar maakte. ‘Zo vader zo zoon’, vat James de onontkoombaarheid der dingen samen. Voor hem staat het buiten kijf dat het nu de beurt aan Uhuru Kenyatta is.

Doordat hij naar de verkiezingen trok met William Ruto, die ook terechtstaat in Den Haag en leider van is van de Kalenji’s die in de verkiezingschaos in 2007 lijnrecht tegenover Kenyatta’s Kikuyu’s stonden, maakte Kenyatta puur statistisch en etnisch stemmend gezien, van meet af aan de meeste kans om de verkiezingen te winnen. Anderzijds stemt niet iedereen nog etnisch en bovendien zouden kleinere bevolkingsgroepen die de Odinga-kaart trekken wel eens het verschil kunnen uitmaken. De Keniaanse kust, met haar waaier aan bevolkingsgroepen wordt in die zin als een swingregio gezien.

Gezocht door Den Haag

Anderhalve dag na de verkiezingen zijn door enkele technische problemen bij de kiescommissie de definitieve resultaten nog niet bekend gemaakt, maar de Kenianen wachten geduldig op de uitslag. De verkiezingen van 2013 hebben naar verluidt aan 19 mensen het leven gekost, wat in schril contrast staat met het bloedvergieten in 2007. Toen lieten meer dan duizend mensen het leven. Niettemin wijst het verkiezingsgeweld aan de kust er op dat de nieuwe president niet meer om de verzuchtingen van de kleinere bevolkingsgroepen zal heen kunnen.

Met hun keuze voor Kenyatta hebben de Kenianen niet resoluut de kaart van verandering getrokken aan de top van hun land, op de het niveau van het parlement, de senaat en de counties duiken er veel nieuwe gezichten op. Indien Kenyatta de nieuwe president van Kenia wordt is het, gezien zijn lopende zaak in Den Haag, uitkijken hoe de relaties met de internationale gemeenschap zullen ontwikkelen. De VS en de EU lieten zich duidelijk bezorgd uit voor de verkiezingen, mocht hij president worden.

Indien Kenyatta met zijn nieuwe titel zou beslissen om niet mee te werken met het Internationaal Strafhof, zijn sancties uit die richting niet uit te sluiten. In eigen land zijn het implementeren van de nieuwe grondwet, de versterking van het lokale niveau, economische groei, herverdeling en werkgelegenheid, maar vooral het oplossen van de aanslepende landkwesties de grootste uitdagingen waar Kenia’s vierde president tegen aankijkt.