Uitbuiting van dienstmeisjes in Saoedi-Arabië

Een week nadat aan het licht kwam dat een familie uit de Verenigde Arabische Emiraten in het Brusselse Conrad-hotel zeventien dienstmeisjes gedurende maanden had opgesloten, maakte Human Rights Watch dinsdag een rapport bekend over de uitbuiting van huishoudsters in buurland Saoedi-Arabië. ‘As If I Am Not Human’: Abuses against Asian Domestic Workers in Saudi Arabia vertelt het verhaal van migrantenvrouwen die als hulp in het huishouden geconfronteerd worden met misbruik, zoals opsluiting, achterstallig loon, fysiek of seksueel geweld en valse beschuldigingen.

Ongestraft misbruik

‘In het beste geval werken migrantenvrouwen in Saoedi-Arabië onder goede condities en hebben ze vriendelijke werkgevers. In het slechtste geval worden ze behandeld als slaven. De meesten bevinden zich daar ergens tussenin,’ aldus Nisha Varia, onderzoeker bij de afdeling vrouwenrechten van Human Rights Watch. ‘De Saoedische overheid zou de rechtsbescherming van dienstmeisjes moeten uitbreiden en het visasysteem moeten hervormen, zodat vrouwen die wanhopig geld willen verdienen voor hun familie, hun leven niet op het spel moeten zetten.’ Het Kafalasysteem bindt migrantenwerknemers immers aan hun werkgevers, waardoor zij hen kunnen verbieden van job te veranderen of het land te verlaten. In isolatie neemt het risico op psychologisch, fysiek of seksueel misbruik nog toe.
Saoedische gezinnen maken gebruik van zo’n anderhalf miljoen huishoudsters, voornamelijk uit Indonesië, Sri Lanka, de Filipijnen en Nepal. Er bestaan geen betrouwbare cijfers over misbruik, maar duizenden slachtoffers zoeken hulp bij het ministerie van Sociale Zaken en bij hun ambassades. Onderzoeken en rechtzaken tegen de werkgevers slepen lang aan, waardoor die meestal vrijuit gaan. Human Rights Watch merkt op dat huishoudsters daarop vaak geconfronteerd worden met valse tegenbeschuldigingen van diefstal, overspel of hekserij.

Misdaadcijfers

Suhaila Hammad van Saudi Arabia’s National Society for Human Rights doet het rapport af als ‘oneerlijk en eenzijdig’. ‘Ik zou willen dat mensenrechtengroepen voor hun rapporten luisteren naar beide zijden van het verhaal,’ zei ze tegen The Associated Press. Volgens Hammad zijn de misdaadcijfers in Saoedi-Arabië de laatste jaren toegenomen door de aanwezigheid van buitenlandse arbeiders. ‘Ze smokkelen drugs, maken alcoholfabrieken van hun appartementen, prostitueren zichzelf, stelen en moorden soms zelfs. Het klopt dat sommige arbeiders lijden, maar wij als samenleving lijden ook onder hen,’ stelt Hammad.
Wat mensenrechten betreft, heeft Saoedi-Arabië geen al te beste reputatie. Ook Amnesty International haalt op zijn website aan dat buitenlandse werknemers kwetsbaar zijn voor misbruik en uitbuiting. Vooral vrouwelijke huishoudsters genieten omzeggens geen bescherming.

Het kafalasysteem - Sinds de jaren 1970 neemt de arbeidsmigratie naar Bahrain, Koeweit, Oman, Qatar, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten aanzienlijk toe. Migranten komen steeds meer uit Zuid- en Zuidoost-Azië in plaats van uit Arabische landen en zijn vormen 90 procent van de buitenlandse arbeidskrachten. Golfstaten hanteren het kafalasysteem als juridische basis voor het verblijf en werk van migranten. Op deze manier krijgen migranten een toegangsvisum en een verblijfsvergunning, op voorwaarde dat een burger of instelling hen in dienst neemt. De werkgever neemt de volledige economische en juridische verantwoordelijkheid voor de werknemer op zich voor de duur van het contract. Door dit systeem kan een migrant alleen werken voor deze ene burger/instelling en wordt zijn verblijf in het land volledig afhankelijk gemaakt van zijn contract. Het kafalasysteem biedt de staat een manier om arbeidsmigratie te regelen, maar brengt de bescherming van de arbeiders in het gedrang.