Uitstel verkiezingen Ivoorkust zorgt voor protest

Sinds de burgeroorlog in 2002 uitbrak, domineren rebellen het Noorden van het land, de regering controleert het zuiden. Troepen van de Verenigde Naties en Franse militairen bewaken de bufferzone tussen de twee gebieden.

Door de beslissing om de overgangsfase te verlengen, zullen president Laurent Gbagbo en eerste minister Charles Konan Banny tot oktober 2007 aan de macht blijven. De president verliest wel een deel van zijn bevoegdheden en premier Banny krijgt bijkomende macht, ook al is dat in strijd met de grondwet, die de grootste macht toekent aan de president. Banny krijgt de bevoegdheid over alle gewapende overheidstroepen om zijn macht te kunnen uitoefenen. Bovendien moet hij vrije en eerlijke verkiezingen organiseren. Daarvoor moet hij de noordelijke rebellen ontwapenen en miljoenen Ivorianen identificeren om kieslijsten te kunnen aanleggen.

Banny kreeg in december 2005 al de opdracht om de ontwapening van rebellen en overheidstroepen te coördineren. Hij moest ook nieuwe verkiezingen organiseren eind deze maand. Uit rapporten blijkt echter dat slechts een fractie van de strijders de wapens heeft neergelegd. Verschillende leiders worden verdacht van een gebrek aan politieke wil om hun land terug stabiel te maken.

“De grondwet voorziet geen overgang in Ivoorkust. Hij voorziet ook niet dat een eerste minister meer bevoegdheden krijgt”, zegt Charles Blé Blé, één van de opstellers van het rapport. Toch steunt hij de beslissingen om Banny meer macht te geven. “Deze beslissing draagt bij aan het herstel van de vrede. De internationale Gemeenschap had daar eerder moeten aan denken”, zegt Blé Blé. “We zijn in een overgangsfase en al onze middelen moeten naar de autoriteiten gaan om deze overgang mogelijk te maken.”

Heimelijke staatsgreep

Aanhangers van president Gbagbo zijn het daar niet mee eens. Zij vinden het een heimelijke staatsgreep: “Slechts de bevoegdheden die door de grondwet aan de eerste minister zijn gegeven, komen hem toe”, aldus Séry Bailly, lid van het regerende Ivoriaans Volksfront. Ook Thierry Akaffou, lid van de studentenfederatie van Ivoorkust, steunt de president: “Gbagbo is van zijn macht ontdaan. De rebellen hebben bereikt waar ze niet met geweren in geslaagd zijn. Ze hebben er zelfs niets voor hoeven opofferen.”

Socioloog Marc-André Kouassi is ook sceptisch over de invoering van de aanbevelingen van de Afrikaanse Unie: “Ik denk dat de besluiten van de Afrikaanse Unie niet uitvoerbaar zijn, vooral omdat de grondwet niet is opgeschort. Geloof me, het protest tegen de overgangsperiode zal doorgaan, aangezien Gbagbo geen enkele van zijn bevoegdheden zal opgeven.” Hij voegde er nog aan toe dat Banny zich misschien een militaire staatsgreep kan verwachten, geleid door president Gbagbo. Ook voor de rebellen in het noorden van het land is het plan van de Afrikaanse Unie onaanvaardbaar. Zij willen niet dat Gbagbo nog een jaar langer staatshoofd blijft.

Spanningen

Maatschappelijke organisaties waarschuwen voor onverzettelijkheid van politieke leiders en toenemende spanningen. Ze vrezen dat Ivoorkust in de voetstappen zal treden van Liberia, Sierra Leone, Rwanda en Somalië met etnische slachtingen, hongersnood en straatarme vluchtelingen. Jean-Louis Billon, één van de woordvoerders van de organisaties, zegt: “We hebben enkel de politieke benadering tot nu toe goedgekeurd, maar het debat bleef rondcirkelen. Er moet nu een overgang komen, geïnspireerd door de middenveldorganisaties, geleid door politici, economische en religieuze leiders.

Tijdens de samenkomst van de Afrikaanse Unie trok de president van Zuid-Afrika, Thabo Mbeki, zich terug als belangrijkste bemiddelaar in het conflict in Ivoorkust. Hij werd beschuldigd van vooringenomenheid. Denis Sassou Nguesso volgt hem op. Toch slaagde de Zuid-Afrikaanse leider erin om een aantal grote hindernissen te nemen. Mbeki verhinderde bijvoorbeeld dat Alassane Dramane Ouattara, de voormalig premier van Ivoorkust en de leider van de Verzameling van Republikeinen, deelnam aan de presidentsverkiezingen.

Voor de bevolking worden de levensomstandigheden alsmaar slechter. Sinds de start van de burgeroorlog zijn 700.000 mensen op de vlucht geslagen. In een rapport van de Liga van de Rechten van de Mens werd opgemerkt dat sommige families van slechts één maaltijd per dag moeten overleven. Met het geweld in Ivoorkust neemt sinds vier jaar ook seksueel misbruik door soldaten toe. Mensenrechtenorganisaties klagen de laksheid van de militaire tribunalen aan.